Dział: Kontestacje ’68

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Wydarzenia roku ’68 określiły kształt zarówno współczesnego kapitalizmu, jak i polityki antysystemowej. Jest to, jak pokazują analizy Immanuela Wallersteina i Pierre’a Bourdieu, dziedzictwo dość ambiwalentne. Decydując bowiem o dominacji „tożsamościowej” strategii Nowej Lewicy, sprawiło, że polityka lewicowa stała się podatna na przejęcie przez ewoluujący kapitalizm. Słowa kluczowe: rok 1968, Nowa Lewica, marksizm, Immanuel Wallerstein, Pierre Bourdieu

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Artykuł opisuje dwa modele rewolucji obrane przez kontrkulturę: zmianę świata poprzez zmianę rzeczywistości lub poprzez zmianę siebie. Ruchy kontrkulturowe, zwłaszcza hipisowskie, początkowo przyjęły ten drugi typ rewolucji, kultywując pacyfizm i eskapizm, poszukując alternatywnych form życia. Z czasem jednak przyłączyły się do protestów studenckich i antywojennych, powodując radykalizację ruchu jako całości. Kontrkultura zapragnęła rewolucji totalnej, jako jeden z obszarów potencjalnych przeobrażeń przyjmując instytucje oświaty: szkoły i uniwersytety. Wśród postulowanych zmian znalazła się edukacja seksualna, estetyczna, a także tolerancja i otwarcie się na mnogość postaw i wartości – dezyderaty znaczące także dziś. Słowa kluczowe: kontrkultura, rewolucja, edukacja

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Przemiany w powojennej sztuce japońskiej można przyrównać do wybuchu bomby, która wywróciła scenę artystyczną do góry nogami głównie za sprawą młodej inteligencji tokijskiej, która postanowiła zrewidować własną tradycję. David Goodman pisze o latach 60. w Japonii, jako o czasie eschatologicznej zadumy, przeżywania powojennej traumy i lewicowego oporu wobec Traktatu o Bezpieczeństwie, podpisanego ze Stanami Zjednoczonymi w 1960 roku. Ówczesna sztuka pełna sprzeczności, groteskowej deformacji, wątków o silnym zabarwieniu politycznym i erotycznym była wyrazem braku możliwości uchwycenia powojennej rzeczywistości, która wymykała się wszelkim zdolnościom ludzkiej percepcji. W artykule zostały omówione pokrótce dzieje japońskiej sztuki modernistycznej (jap. kindai geijustsu) i awangardowej (jap. zen’ei geijutsu), począwszy od najwcześniejszych eksperymentów formalnych po lata szczytowe kontrkultury i kontestacji – sztukę nierzadko skandalizującą, ale niezwykle oryginalną, łącząca w sobie pierwiastek sacrum i profanum, tradycję i nowoczesność. Słowa kluczowe: awangarda japońska, kontrkultura w Japonii, japońska Nowa Fala, shingeki, post-shingeki, agura engeki, Gutai, Art Theatre Guild (ATG), Terayama Shūji, Tenjō Sajiki, Shibusawa Tatsuhiko, Numa Shōzō, traktaty ANPO, Zengakuren  

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Celem niniejszego tekstu jest próba odczytania dramatu Semmelweis norweskiego autora Jensa Bjørneboe jako reakcji na rewoltę studencką, która w 1968 roku przetoczyła się przez Europę Zachodnią. Analiza tekstu dramatu oraz okoliczności jego powstania pozwala, po pierwsze, unaocznić specyfikę ówczesnego norweskiego dyskursu kulturowo-politycznego, rozwijającego się na peryferiach Europy, po drugie zaś umożliwia przedstawienie interesującego spojrzenia Jensa Bjørneboe na kwestię studenckich przewrotów jako takich. Okazuje się bowiem, że norweski pisarz widział w nich szlachetne, lecz z góry skazane na porażkę zrywy, mające jedynie utorować drogę dla globalnej anarchistycznej rewolucji. Słowa klucze: Jens Bjørneboe, Semmelweis, teatr norweski, dramat norweski, Eugenio Barba

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Artykuł omawia ruch studencki 1968-1972 w Słowenii, jego uwarunkowania polityczne, społeczne i kulturowe oraz jego pokłosie w historii i kulturze kraju. Ruch studencki miał  trzy fazy: apolityczną 1968-1969, polityczną 1970-1971, fazę wygasania 1971-1972. Ponieważ Słowenia jest małym krajem, a do 1975 funkcjonował tam tylko jeden uniwersytet, to pewne biograficzne związki z ruchem 1968-1972 miała w zasadzie cala generacja elit kulturalnych i naukowych, a potem także państwowych, aktywna w latach 80. i 90. XX wieku. Niektórzy dawni liderzy ruchu studenckiego byli współtwórcami liberalnej transformacji polityczno-gospodarczej. Inni pozostali jej krytykami z pozycji marksistowskich. Dla wielu, lata 1968-1972 są głównie romantycznym etapem życia, wspominanym z nostalgią. Dyskusja o ruchu studenckim została zapoczątkowana już w okresie ograniczonej wolności słowa w latach 80. i jest kontynuowana w Słowenii do dziś.

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: The text discusses contemporaneity of the „communist hypothesis” of the year 1968 – as introduced byAlain Badiou - in art. It focuses on the inconsistencies of the geographical aspect of vocabulary of 1968, such as the notion of the cobblestone, in the exceptional case of Hungarian Neo avant-garde art, addressing political aspects of 1968 in communist Europe. It also problematizes the function of 1968 after the fall of communism and the rebirth of the revolutionary utopia in Russian art after 1989. Finally, the argument of the text concentrates on the contemporaneity of the 1968 in its 40th anniversary in works of art created as a response to the financial crisis of 2008.

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: Tekst poświęcony jest recepcji działalności i pism sytuacjonistów (dokonanej przez literaturę polską). Jakkolwiek sami sytuacjoniści nigdy nie chcieli utworzyć szkoły literackiej, ich późniejszy wpływ na sztukę – w tym polską – jest niezaprzeczalny. Recepcję polską cechuje znamienne przesunięcie chronologiczne. Kiedy ruch przeżywał swoje lata świetności, w Polsce był właściwie nieobecny, a wydaje się, że pół wieku po rewolucji kulturalnej we Francji, właśnie teraz myśl sytuacjonistyczna przeżywa swój renesans. Tekst śledzi stopniowy wzrost znaczenia pism Deborda i Vaneigema oraz ich wpływ na polską produkcję literacką (głównie poezję i myśl krytyczną). Słowa kluczowe: sytuacjonizm, Guy Debord, studia nad recepcją, poezja polska XXI wieku, krytyka polska XXI wieku

Dział: Kontestacje ’68

Abstract: W artykule przedstawiono interpretację wybranych tekstów Red Hot Chili Peppers, stawiając tezę, że zespół ten w mocny sposób kontynuował tradycję kontrkulturowej rewolucji lat 60. XX wieku. Jako przejaw wyzwolenia seksualnego, ta formacja rockowa to znakomity przykład głosu artystów rewolucji nieprzystosowanych, śpiewających i grających przeciwko nudzie i alienacji. Żywotność kontrkultury 1968 roku w twórczości  Red Hot Chili Peppers to istotne zjawisko w tradycji muzyki rockowej, promieniujące po dziś dzień. Lider RHCP nadal tworzy, a  kolejne projekty zespołu potwierdzają jego artystyczną doskonałość. Słowa kluczowe: somaestetyka, myślenie ciałem, antropologia ciała, piosenki rockowe, kontrkultura, Red Hot Chili Peppers, antropologia rocka

Dział: Rozmowa

Dział: Postmodernizm i neoawangarda

Abstract: Artykuł opisuje artystyczne oraz ideologiczne konsekwencje przeniesienia do wirtualnego świata Second Life’u performansu Tapp und Tastkino VALIE EXPORT przez netartowych artystów Evę i Franca Mattes. Na przykładzie performatywnych działań artystów z połowy XX wieku oraz z początków XXI wieku omówione tu zostają możliwości neoawangardowych impulsów w zwirtualizowanej kulturze, ich ograniczenia, podatność na rozmaite wrogie przechwycenia oraz zdolność do stawiania oporu normalizacyjnym praktykom kulturowo-społecznym. Słowa kluczowe: powtórzenie, performans, wirtualizacja, różnica płciowa

Dział: Postmodernizm i neoawangarda

Abstract: Tematem artykułu jest strategia literacka Donalda Barthelme’go (przedstawianego jako modelowy twórca postmodernistyczny), zwłaszcza zaś jego stosunek do dziedzictwa awangardy. Autor Królewny Śnieżki celuje w parodii, powtarzając awangardowy projekt ze znaczącą różnicą, będącą nośnikiem krytycznego dystansu. Kontynuuje tradycję prozy innowacyjnej (swoistego rozumienia twórczości jako domeny wynalazczości i transgresji), ale ponawia przy tym gest zerwania (z estetyczno-politycznymi utopiami). Neguje projektowane przez awangardę przejście od formy do określonego efektu, a tym samym specyficzne powiązanie autonomii i zaangażowania. Literatura zostaje przywrócona wyodrębnionej strefie, gdzie można bez ograniczeń oddawać się eksperymentom, których subwersywny potencjał jest niemożliwy do opanowania. I właśnie ta autonomia okazuje się warunkiem polityczności, zdefiniowanej w terminach Jacques’a Rancière’a jako rozdarcie wspólnotowej materii i ujawnienie istnienia innego świata. Słowa kluczowe: postmodernizm, awangarda, polityczność, Donald Barthelme

Dział: Postmodernizm i neoawangarda

Abstract: Artykuł przedstawia okoliczności wdrażania do polskiej krytyki i teorii literatury pojęcia postmodernizmu na początku lat 90. Koncepcje wywodzące się z doświadczenia francuskiej rewolucji studenckiej ’68 roku, które były później określane szerokim mianem poststrukturalizmu, przejmowane były przez nas w kształcie, jaki uzyskały na amerykańskich uczelniach: spragmatyzowanym i pozbawionym właściwego im polityczno-obyczajowego ostrza. Neoawangardowy element sztuki – jej społecznego zaangażowana i emancypacyjnie zorientowanej krytyki – był ujmowany w krytyce literatury jako niemożliwy do odróżnienia od bardziej ogólnych warunków postmoderny, relatywizującej jej społeczne skutki. Tymczasem w Polsce istniało na przełomie lat 80. i 90. wiele zjawisk mających źródło w alternatywnej scenie tzw. trzeciego obiegu sztuki w latach 80. Słowa klucze: Neoawangarda, postmodernizm, kontrkultura, kultura alternatywna, zwrot polityczny

Dział: Aktor/ka do grania

Dział: Esej

Abstract: W eseju autor wychodzi z założenia, że od momentu upadku komunizmu mieliśmy do czynienia z dwukrotną zmianą systemu immunologicznego (rozumianego jako wypadkowa idei społecznych i regulacji prawnych). W okresie 1989–2008 dominowała koncepcja immunosupresji, a więc idea zaniku ciał obcych w globalizującym się świecie. Po kryzysie roku 2008 koncepcję tę stopniowo wypiera idea autoimmunologii, czyli przekonanie o konieczności wdrożenia organizmu państwowego i społecznego do wykrywania wewnętrznych ciał obcych. Ciałami takimi stały się w Polsce: kobieta, natura oraz niepolscy Polacy. Istotą nowego systemu nie jest jednak zwalczanie ciał obcych, lecz podtrzymywanie ich przy życiu i eksploatacja. Ten typ gospodarki nazywam kapitalizmem narodowym. Słowa kluczowe: system immunologiczny, immunosupresja, autoimmunologia, ciała obce, kapitalizm narodowy

Dział: Esej

Dział: Na warsztacie

Abstract: Punktem wyjścia dla analiz pojęcia buntu jest antologia Opór i dominacja Agnieszki Pasieki i Katarzyny Zielińskiej, zawierająca tłumaczenia tekstów z zakresu nauk społecznych (m.in. Jamesa Scotta, Sherry Ortner, Lily Abu-Lughod) poświęcone kategorii buntu/oporu. Autor sugeruje konieczność uwzględnienia w badaniach różnych form oporu nowych czynników: teorii postkolonialnych (Adas, Said), dyskusji nad chłopskim potencjałem oporu (Hobsbawm, Scott), a także refleksji nad dziedzictwem kontrkultury oraz znaczeniem nowych ruchów społecznych. Przypomina ponadto refleksję antropologiczną nad „rituals of rebellion” Gluckmana i „social drama” Turnera, prezentując je jako warianty myślenia w kategoriach Scottowskiej „infrapolityki”. W konkluzji podkreśla znaczenie ukrytych, niewidocznych form oporu, stwierdzając, że katalogowaniu form sprzeciwu winno towarzyszyć katalogowanie form kolaboracji. Słowa kluczowe: opór-oręż słabych, rytuały rebelii, antropologia

Dział: Na warsztacie

Abstract: Artykuł skupia się na najnowszych publikacjach popularnonaukowych, których tematem są zwierzęta i ich związek z ludźmi. Analizując w jaki sposób i czy w ogóle idee posthumanizmu realizują się u takich autorów jak Éric Baratay czy Charles Foster, próbuje odpowiedzieć na pytanie o to, czy teoria ta ma szansę wykroczyć poza stricte naukowy dyskurs. Autorka koncentruje się wokół zagadnień studiów nad zwierzętami oraz tego, czy ich popularność przekłada się na społeczną świadomość, na zmianę myślenia o człowieku i jego miejscu w świecie. Słowa kluczowe: Posthumanizm, Animals studiem, Éric Baratay, antropomorfizacja

Dział: Na warsztacie

Abstract: Szkic omawia problematykę współczesnej recepcji antyku w Europie Środkowo-Wschodniej analizując najnowszą monografię tematu. Badanie tego złożonego zjawiska pozwala na zauważenie istotnych różnic, które recepcję środkowoeuropejską odróżniają od recepcji anglosaskiej lub niemieckiej. Istotnym aspektem szkicu jest interpretacja znaczenia humanistyki, zaangażowanej w próbę zdiagnozowania aktualnej kondycji i znaczenia tradycji śródziemnomorskich w Europie, stwiającej czoła różnorodnym kryzysom i konfliktom. Słowa klucze: recepcja antyku, tradycje antyczne, wspólnoty wyobrażone, wynalezione tradycje

Dział: Felieton

Dział: Felieton

Dział: Felieton