Marek Wasilewski
Sztuka i nauka w XXI wieku nie stanowią dwóch odrębnych kultur. W tradycji wywodzonej z romantyzmu sztuka miała być przejawem oporu wobec bezdusznej techniki, która za cenę postępu pozbawiała ludzi wrażliwości na czynniki intuicyjne i nadprzyrodzone. Sztuki wizualne jednak zawsze w znacznym stopniu korzystały ze zdobyczy techniki i nauki. Sztuka zarówno korzystała wykorzystywała nowe możliwości, takie jak fotografia i kino, jak i jako medium autorefleksyjne badała także ich intelektualny, praktyczny i kulturowy potencjał. Dzisiaj nie tylko technologia cyfrowa i wirtualna rzeczywistość definiują obszary zainteresowania sztuk wizualnych. Artyści w swoich pracach łączą aspekty naukowe razem z partycypacyjnością, interaktywnością, wirtualnością i hybrydycznością, rzucają wyzwanie ustalonym konwencjom estetycznym. Przyglądamy się intrygującemu splotowi, który określa kondycję współczesnej kultury wizualnej.
Barbara Brzezicka
W epoce powracających nacjonalizmów, oskarżeń o populizm i weryfikacji marzeń o „społeczeństwie obywatelskim” trudno niekiedy uchwycić zbiorowy podmiot życia publicznego i określić, czym jest, a czym powinien być, kogo obejmuje, a kogo wyklucza i na jakiej podstawie. Marc Crépon, Barbara Cassin i Claudia Moatti w swoim Słowniku nieprzekładalników przedstawiają pejzaż sensów, jakie od starożytności przypisywano zbiorowościom ludzkim – od wspólnoty rodzinnej, poprzez podmiot polityczny, po plebs przeciwstawiany elitom. Te i inne sensy odnaleźć można również w późniejszych epokach i pod różnymi szerokościami geograficznymi, co ukazują kolejne teksty.
Dział: Sztuka w technosferze
Abstract: Tekst jest omówieniem nowej formy artystycznej i teoretycznej refleksji nad technosferą: krytycznymi studiami nad skutkami obecności architektury informacji oraz infrastruktury technicznej (np. okablowanie światłowodowe). Przywołano przykłady w zakresie badania „prehistorii chmury” [prehistory of the cloud] (Tung-Hui Hu) i tworzenia „internetowych pejzaży” poprzez działania artystyczne w geofizycznej przestrzeni związanej z funkcjonowaniem internetu. Metody badawcze łączą dziedziny: geografii, aktywizmu ekologicznego i sztuki telematycznej. Postawa ta może być nazwana technoesencjalizmem, ponieważ polega na poszukiwaniu istoty zjawisk metaforyzowanych w retoryce technokulturowej jako niematerialne. Słowa kluczowe: Technoesencjalizm, technokultura, infrastruktura, studia infrastrukturalne, architektura informacji, chmura, eksperymentalna geografia, internet, , telematyczność
Dział: Sztuka w technosferze
Abstract: Rozwój, przeobrażenia i reorganizacja badań nad problematyką pamięci doprowadziły do wykształcenia się kolejnego kompleksu badań kulturowych, dopełniających rozważania nad pamięcią. Ich rozpiętość, dynamika, a przede wszystkim znaczenie proklamowały jeszcze jedne zwrot kulturowy: archiwalnego (archival turn). Z bezpośredniego połączenia zainteresowania problematyką pamięci i strategii nadawania dziełu formy kolekcji bądź swego rodzaju bazy danych zrodził się nurt archival art. Autor opisuje formę nurtu archiwalnego w polu sztuki nowych mediów na przykładzie prac Masakiego Fujihaty i Luz Maríi Sánchez. Słowa kluczowe: archival turn, archival art, Masaki Fujihata, Luz María Sánchez, Sanja Ivekovic, Krzysztof Wodiczko
Dział: Sztuka w technosferze
Abstract: Aplikacje takie jak Google Street View pozwalają na uczestniczenie w tworzeniu cyfrowej reprezentacji otaczającego nas świata. Ta usługa firmy Google utrwala większość aspektów (perspektyw) naszej rzeczywistości, bazując na zamieszczanych treściach wizualnych. Jest też najbardziej powszechną i znaną aplikacją tego rodzaju na świecie. Celem niniejszego artykułu jest refleksja nad zamieszczanymi tam treściami wizualnymi oraz wpływem mediów społecznościowych i nowoczesnych technologii na naszą prywatność. Słowa kluczowe: Google Street view, street view, media społecznościowe, prywatność, rafman, cirio, wolf, geoguessr, wallén, calle, fitterman, fitterman, rickard, luksch
Dział: Sztuka w technosferze
Abstract: Język programowania Processing obecnie jest powszechnie stosowany przez artystów na całym świecie. To zanurzone głęboko w kulturze narzędzie buduje niezwykły pomost między nauką, techniką, sztuką i społeczeństwem. Jako takie staje się punktem wyjścia dla przeprowadzenia analiz współczesnej kultury. W artykule zawarta została propozycja, aby języki programowania analizować wieloaspektowo, ze zwróceniem uwagi na ich społeczny, edukacyjny czy polityczny wymiar. Oprogramowanie przenika współczesną kulturę i staje się istotnym kontekstem dla prowadzenia współczesnych badań z zakresu humanistyki. Słowa kluczowe: Processing, sztuka generatywna, sztuka cyfrowa, sztuka nowych mediów, kreatywne programowanie, software studies
Dział: Sztuka w technosferze
Abstract: Przedmiotem refleksji w artykule są uwarunkowania pojawienia się we współczesnej sztuce nurtu artistic research. Celem rozważań jest zaproponowanie nowych ram konceptualnych, pozwalających przyglądać się współczesnym relacjom sztuki i nauki – ze szczególnym uwzględnieniem nauk społecznych i humanistycznych. Zakres problemów poruszanych w tekście dotyczy: definicji artistic research w odniesieniu do działalności artystycznej i naukowej; kontekstu przemian technologicznych w obrębie funkcjonowania infrastruktury sztuki i nauki; interpretacji tego, w jaki sposób odwoływanie się do wartości i aktywności przypisywanych tradycyjnie do świata naukowego może być strategią zgodną z innymi „regułami gry” obowiązującymi w polu sztuki. Słowa kluczowe: artistic research, relacje sztuki i nauki, przemiany, socjologia sztuki, nauki społeczne i humanistyczne, sztuka jako badanie, akademia, post-technologiczność
Dział:
Dział: We the People – czyli kto?
Dział: We the People – czyli kto?
Abstract: W artykule przeprowadzam analizę polskich przekładów pism przywódcy ruchu kopaczy, Gerrarda Winstanleya, w której wskazuję na nieprzekładalność kluczowych dla Winstanleya terminów: commoners, the commons, commonwealth. Pojęcia te mają tyleż odniesienie wertykalne, dotyczące położenia ludu w odniesieniu do Ludu, ile horyzontalne – związane z plebejskim światem przeżywanym, osadzonych w dobrach wspólnych. Dostrzeżenie tych dwóch odniesień na raz pozwala dostrzec w Winstanleyu teoretyka immanentystycznej polityki plebejskiej, której celem było wyrwanie się z uścisku hierarchicznego ciała politycznego i powołanie samoorganizującego się ciała bez organów. Słowa kluczowe: Gerrard Winstanley, dobra wspólne, populizm, lud, poststrukturalizm
Dział: We the People – czyli kto?
Abstract: Celem artykułu jest zbadanie różnic i rozbieżności w rozumieniu pojęć narodu i ludu w tekstach myślicieli francuskich zaangażowanych w zwołanie i obrady Stanów Generalnych w latach 1788–1790. Porównanie to ma na celu wskazanie wzajemnych powiązań między koncepcjami ludu i narodu a myślą polityczną i społeczną różnorodnych stronnictw ideowo-politycznych w omawianym okresie. Debata zwolenników i przeciwników Rewolucji francuskiej wokół tych dwóch pojęć we wczesnym stadium Rewolucji okazuje się kluczowym momentem w kształtowaniu nowoczesnych definicji narodu i ludu oraz stanowi wprowadzenie do rozważań XIX i XX stulecia na tym polu, aż do współczesności. Słowa kluczowe: Naród, lud, rewolucja, monarchia, Francja, Stany generalne, XVIII wiek
Dział: We the People – czyli kto?
Abstract: Odradzanie się nacjonalizmu we współczesnych Chinach jest zjawiskiem, którego skala i tempo mogą budzić niepokój. Tym bardziej interesujący wydaje się zatem fakt, że samo pojęcie „narodu” jest obce chińskiej cywilizacji i jest efektem przekładów, oraz adaptacji zachodnich idei, dokonanej na przełomie XIX i XX wieku. W niniejszym tekście autor przytacza prace analizujące językowe źródła chińskiej koncepcji narodu i nacjonalizmu. Kluczem do zrozumienia złożonych procesów i zjawisk, które kryją się za współczesnym określeniem Zhonghua minzu (naród chiński), jest właśnie kwestia przekładu, która na wielu poziomach zdecydowała o konstrukcji pojęć niezbędnych dla kształtowania się dyskursu narodowego. Słowa kluczowe: nacjonalizm, naród, przekład, Chiny, język.
Dział: We the People – czyli kto?
Abstract: Artykuł jest poświęcony dyskursowi wokół terminów nacija i narod we współczesnej Ukrainie. Ukraina w latach 1991-2014 była „nieukończonym” państwem narodowym. Procesy formowania się współczesnej wersji ukraińskiej tożsamości narodowej były złożone, uczestniczyło w nich wielu aktorów o przeciwstawnych intencjach. Zapisy w Konstytucji łączyły etniczne i obywatelskie rozumienie narodu. Przełom 2014 roku wydaje się sprzyjać dokończeniu formowania się nowoczesnego narodu, o bardziej obywatelskim niż etnicznym charakterze. Słowa kluczowe: Ukraina, naród, naród etniczny, naród obywatelski, tożsamość narodowa
Dział:
Dział: Esej
Abstract: Warszawska oferta klubowa jest niezwykle bogata i różnorodna, co sprawia, że zaistnienie i przetrwanie każdego klubu w dużej mierze zależy od umiejętności odnalezienia odpowiedniej niszy przez osoby nim zarządzające. Stworzenie klubu będącego miejscem oporu wobec szeroko pojętego mainstreamu może być zarówno wyborem ideowym, jak i marketingowym. Tworzenie oferty i stylu każdego klubu musi stanowić wypadkową pomiędzy względami ekonomicznymi i estetycznymi, z czym mierzą się między innymi właściciele i managerowie klubów takich jak Hydrozagadka czy Spółdzielnia Socjalna Pogłos, którym poświęcony został niniejszy tekst. Całość badania objęła również kluby ADA Puławska oraz Pracovnia i oparta była na obserwacji uczestniczącej prowadzonej w czasie pracy wybranych lokali. Ponadto badacze przeprowadzili szereg wywiadów pogłębionych i impresyjnych przeprowadzanych zarówno z zarządzającymi, artystami często odwiedzającymi badane lokale jak i publicznością pojawiającą się tam przy różnych okazjach. Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, jak tworzy się miejsca oporu, kreuje ich markę i zarządza nimi, aby dały radę przetrwać w warunkach warszawskiej konkurencji. W niniejszym tekście autorka porównuje dwa kluby, których program i działalność pozornie można uznać za bardzo podobne, jednak przy bliższym poznaniu okazują się one reprezentować skrajnie odmienne podejścia do kwestii oporu, alternatywy, mainstreamu i zaangażowania społecznego. Słowa kluczowe: opór kulturowy, miejsca oporu, kultura alternatywna, klub muzyczny, zarządzanie, budowanie marki
Dział: Znów Albania
Dział: Znów Albania
Dział: Wykłady o sztuce
Dział: Na warsztacie
Abstract: Na tle intensywnych badań nad redefinicją czasu w różnych aspektach nauki i kultury, publikacja Im Akt des Malens Fabiany Cazzoli sytuuje się w nurcie anachronicznej reinterpretacji dzieł epok wcześniejszych. W tym przypadku jest to uaktualnienie lektury wielkich dzieł malarstwa, a w szczególności analiza amalgamatu czasów płynących w obrazie podczas tytułowego aktu malowania na przykładzie autoportretów artystów dojrzałego Renesansu. Poprzez wskazanie elementów dzieł odpowiedzialnych za implikowanie akcji i nadawanie tempa ukazanym wydarzeniom, Autorka proponuje typizację poszczególnych czasów w celu ich uporządkowania, ale i unaocznienia wielowątkowego, nielinearnego charakteru narracji dzieł w omawianym typie. Związek obrazu i czasu stanowi punkt wyjścia dla eksploracji rozległego problemu, jakim jest temporalność w sztuce, a łącząc optyki klasycznych (Vasari) i nowoczesnych badań (Boehm), poddaje rewizji tradycyjną ikonografię autoportretu oraz akademicką jej wykładnię. Słowa kluczowe: zwrot temporalny, autoportret, malarstwo renesansowe, czas
Dział: Felieton
Dział: Felieton
Dział: Felieton