Dział: Retrotopie męskości

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Manosfera to prawicowy obieg internetowy skupiający mizoginiczne subkultury, takie jak obrońcy praw mężczyzn (MRA), artyści podrywu (PUA), Mężczyźni, Którzy Poszli Własną Drogą (MGTOW), czy incele. Panuje tu przekonanie, że feminizm niszczy cywilizację zachodnią, a tożsamość uczestników określa głębokie poczucie krzywdy oraz pragnienie zmiany, wręcz rewolucji. Tekst opisuje kluczowe wątki manosfery, różnice między subkulturami, a także związek między manosferą a szerszą formacją polityczną, jaką jest alter-prawica. Dyskurs manosfery cechuje szczególny prześmiewczo-cyniczny ton (postironia), częste występowanie form takich jak zwierzenia i porady, a także specyficzne metafory i aluzje kulturowe. W konkluzjach przyglądam się źródłom tego zjawiska – ekonomicznym, obyczajowym, demograficznym i kulturowym. Stanowi ono kontynuację wcześniejszych ruchów męskich, reakcję na kryzys ekonomiczny lat 2008-2010, ale jest też związane z dominacją dyskursu terapeutycznego i tożsamościowego we współczesnej kulturze amerykańskiej. Słowa kluczowe: alter-prawica, manosfera, mizoginia, kultura terapii, postironia

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Fenomen tzw. przegrywu zaznacza coraz dobitniej swoją obecność w kulturowym mainstreamie, stając się wyzwaniem dla współczesnych socjologów i antropologów. Tekst rozpoczyna się krótką rekapitulacją pojęć „przegryw” oraz „incel”, by następnie skojarzyć je ze współczesnym kryzysem męskości i powrotem do tradycyjnych, szowinistycznych wzorców wśród młodych mężczyzn. Kolejna część artykułu skupia się na analizie twórczości Charlesa Bukowskiego, która stawia diagnozę i daje pewną receptę na „retrotopię męskości”, o jakiej fantazjują współczesne męskie przegrywy. Słowa kluczowe: Charles Bukowski, Zygmunt Bauman, przegryw, męskość, nowoczesność.

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: W artykule przedstawiono wyniki analizy ponad 90 odcinków różnych programów telewizyjnych emitowanych przez TVN Turbo w obecnej dekadzie. Głównym celem badań było opisanie strategii dyskursywnych wykorzystywanych w kreowaniu kategorii męskości. W analizie uwzględniono postulaty podejścia dyskursywno-historycznego w krytycznej analizie dyskursu (założenia metodologiczne Ruth Wodak i Martina Reisigla). W przeanalizowanych audycjach najbardziej widoczne są strategie wyższości mężczyzny nad kobietą oraz męskiej symboliki związanej z ciałem i motoryzacją. Obraz mężczyzny ma wyraźny patriarchalny i heteroseksistowski rys, a także cechy męskości hegemonicznej w rozumieniu R.W. Connell. Słowa kluczowe: studia nad mężczyznami (men’s studies), płeć społeczno-kulturowa (gender), męskość hegemoniczna, TVN Turbo, dyskurs, strategie dyskursywne.

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Chrześcijaństwo pierwszych wieków wypracowało wzór duchowości męskiej oparty na modelu żołnierza. Chrześcijanin to miles Christi – żołnierz Chrystusowy. Model ten odnosił się pierwotnie do walki duchowej, jaką wierzący toczył ze złem. Średniowiecze nadało temu modelowi wymiar rzeczywistej walki militarnej. Rycerz – inaczej niż mnich – podejmował walkę zbrojną w celu obrony chrześcijaństwa, nawrócenia pogan czy wyzwolenia Grobu Chrystusa w epoce wypraw krzyżowych. Współcześnie obserwujemy renesans średniowiecznego modelu. W łonie Kościoła katolickiego tworzą się grupy mężczyzn, którzy w swojej retoryce, stosowanej ikonografii czy programach odwołują się do rozumienia życia jako walki, a także mówią o sobie w kategoriach wojownika, żołnierza, rycerza. Popularność tego wzorca wynika z potrzeby zamanifestowania odmienności duchowości męskiej i kobiecej oraz rozpoznania własnego miejsca w Kościele. Jest także reakcją na pojawianie się nowego paradygmatu męskości, który – poprzez krytykę wzorca militarnego – przez wierzących mężczyzn może być postrzegany jako duchowa kastracja. Słowa kluczowe: miles Christi, duchowość mężczyzny, męskość, chrześcijaństwo

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Celem artykułu jest analiza modelu męskości w historiach alternatywnych, głównie w dwóch powieściach Marcina Wolskiego Wallenrod oraz Mocarstwo. Ważnym kontekstem są inne utwory powstałe w tej konwencji, a także eseistyka historyczna Piotra Zychowicza, który w jednej ze swojej książek przekonywał, że w 1939 roku Polska powinna zawrzeć pakt w hitlerowskimi Niemcami. W artykule autor rekonstruuje afektywne przemiany męskości, jakie wyrażają się w owych fantazjach na temat Polski zwycięskiej dzięki sojuszowi z III Rzeszą. Przy okazji tworzenia tych narracji ujawnia się wizja męskości z jednej strony mocno nawiązująca do modelu hegemonicznej męskości II RP, ale jednocześnie planująca dialektyczną przemianę – męskość ma bowiem zyskać cechy mieszczańskiego pragmatyzmu, a zarazem siłę imperialnych podbojów. Ta męskość oprócz swojej międzynarodowej dominacji ma także utrzymać swoją przewagę nad innymi formami męskości, przede wszystkim męskości chłopów i robotników, którzy – w przeciwieństwie do realnej historii drugiej połowy XX wieku – powinni pozostać na swoich miejscach w strukturze społecznej.

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Autor poddaje analizie popularną wśród młodzieży serię postapo z uniwersum Stalkera. Opierając się na metodologii wypracowanej przez Klausa Theweleita w Męskich fantazjach, wskazuje na zbieżności ideowe (stosunek do kobiet, budowania męskich herosów) między opisywanymi przez niemieckiego uczonego tekstami z okresu republiki weimarskiej i nową literaturą dla mężczyzn. Związki te prowadzą go do postawienia tezy o odradzaniu się pewnego typu męskiego myślenia w współczesności jako reakcji do dokonujące się zmiany cywilizacyjne. Słowa kluczowe: post-apo, Biedrzycki, męskie fantazje, stalker

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: W artykule autorka omawia kilka właściwości cechujących studia męskości w rodzimym literaturoznawstwie, kładąc nacisk między innymi na dające się ostatnio zaobserwować nawiązania do „zwrotu analnego”. W drugiej części artykułu znalazła się analiza powieści Michała Witkowskiego Lubiewo i Wymazane. Autorka wskazuje na obecne w obu utworach dowartościowanie starości, które jest interpretowane jako sygnał specyficznej retrotopijności. Wynikająca z tego zestawienia wizja męskości zagrożonej rozpadem łączy się z modelem męskiego genderu proponowanym w „zwrocie analnym” i sygnalizuje swoistą retrotopijność zarówno twórczości Witkowskiego, jak i literaturoznawczych masculinity studies. Słowa kluczowe: studia męskości, retrotopia, retrotopijność, zwrot analny, starość

Dział: Retrotopie męskości

Abstract: Artykuł podejmuje kwestię zależności pomiędzy praktykami pornografii i kapitalizmu. Pornografia została tutaj ukazana jako zjawisko, które naznaczyło okres transformacji ustrojowej krajów postkomunistycznych, rozciągając siłę swego oddziaływania między emancypacją a uwiedzeniem. Poprzez swój illuzoryczny wymiar umożliwiła na przykład Mironowi Białoszewskiemu ucieczkę od patriotycznej formy w stronę poszukiwania rozkoszy i tożsamości. Pornografia, stanowiąc element ekspansji zachodniego kapitalizmu, została ujęta jako alegoria stosunków społecznych na płaszczyźnie klasowej, ekonomicznej, rasowej, politycznej i płciowej. Emancypacyjny potencjał pornografii wyzwolonej z fallocentrycznego kapitału zdaje się tkwić w analności, którą autor pojmuje za Lee Edelmanem jako wydarzenie queerowości. Słowa kluczowe: pornografia, kapitalizm, męskość, analność

Dział: Gniew kobiet

Abstract: Celem artykułu jest przedstawienie dwóch sposobów rozumienia destrukcji w pracach artystek podkreślających związki działań artystycznych i środowiskowych. Jeden ze sposobów (pokazany na przykładzie prac Pipilotti Rist) polega na wykorzystaniu destrukcyjnych gestów do wykazania nierówności płciowych, gatunkowych i w efekcie innego ustawienia perspektywy wśród już dobrze rozpoznanych aktorów sceny polityczno-społecznej. Drugi ze sposobów myślenia o destrukcji (zobrazowany projektami Susan Schuppli), koncentrując się na zniszczeniu środowiska, wprowadza na tę samą scenę skomplikowane, nieznane dotąd obiekty i wykazuje ich ryzykowne powiązania z obiektami/mediami dobrze już oswojonymi przez ludzi. Słowa kluczowe: destrukcja, medium, katastrofa, Susan Schuppli, Pipilotti Rist

Dział: Gniew kobiet

Abstract: Niniejszy tekst, dotyczący feministycznej krytyki kreatywności, poświęcony jest różnym formom manifestowania gniewu przez kobiety w przestrzeni publicznej przeciwko zawłaszczaniu i eksploatowaniu kobiecej pracy twórczej przez narzucony płciowy podział pracy. Jak dowodzą feministyczne badaczki, gniew jest jedną z najskuteczniejszych sił wyzwalających polityczną sprawczość, która mobilizuje ruchy oddolne do działania i podjęcia kolektywnych aktywności w obszarze walki o prawa reprodukcyjne. Przyglądając się wybranym projektom współczesnych artystek, dowodzę, że najsilniej eksploatowaną feministyczną figurą oporu, służącą do wyrażania gniewu, jest figura dwóch warg, która staje się zarazem figuracją pracy reprodukcyjnej i posiada moc powszechnej mobilizacji. Słowa kluczowe: dwie wargi, gniew, kreatywność, feminizm, praca reprodukcyjna

Dział: Gniew kobiet

Abstract: Artykuł jest próbą interpretacji powieści Sylwii Chutnik Jolanta. Analizy koncentrują się na podmiotowości głównej bohaterki, ujętej w perspektywie procesów tożsamościowych właściwych społeczeństwu polskiemu okresu transformacji oraz kształtu społecznego imaginarium. Tytułowa formuła „nie mówić, nie ufać, nie odczuwać”, wypowiadana przez bohaterkę i wyznaczająca swoisty rytm powieści, staje się pryzmatem dla oglądu form, jakie może przyjąć bierny opór wobec opresyjnego transformacyjnego dyskursu społecznego, politycznego i ekonomicznego, będąc zarazem punktem wyjścia dla destrukcji tego, co większościowe. Słowa kluczowe: Sylwia Chutnik, transformacja, transpasywność, deterytorializacja, destrukcja

Dział: Esej

Abstract: W Nowej Germanii, na północy Paragwaju, mieszkańcy dzielą się i jednoczą na podstawie różnych kategorii społecznych. Bycie Niemcem, Paragwajczykiem czy Germanino to trzy lokalnie używane tożsamości, które częściowo się wykluczają. Tożsamości społeczne nie są zatem wszechobecne, tylko używane sytuacyjnie. Dlaczego w różnych momentach przyjmuje się inne tożsamości, odmiennie definiujące osobę w społeczeństwie, przy jednoczesnym założeniu, że to ta sama, pojedyncza osoba, pojedyncze Ja? Autor, bazując na przykładach z Nowej Germanii, odpowiada na pytanie o związek pomiędzy tożsamościami społecznymi a tożsamością indywidualną. Słowa kluczowe: teoria tożsamości, "Ja", niemieckość i paragwajskość, Nueva Germania

Dział: Esej

Abstract: Tekst skupia się na postaci myśliwego, przeciwstawia etos praktyce, zwłaszcza w kontekście nakazu całkowitej eliminacji polskich dzików w odpowiedzi na zagrożenie ASF. Suponuje, że zadawanie śmierci w imię miłości do przyrody jest realizacją mitu o mężczyźnie, który zabija to, co kocha i poprzez ten gest ujawnia (co ciekawe, bez żadnego ryzyka dla siebie samego) własny popęd do śmierci. Autorka wskazuje, że myślistwo stało się przyjemnością komercyjną. Jej uprawianie zależy od ekonomicznych możliwości myśliwego, który powinien zaopatrzyć się w najnowsze strzelby, lunety i noktowizory. Ta rozkosz, ale też przymus kupowania, wywoływać muszą pogardę dla zwierząt, które strzelb, lunet czy najnowszych systemów ostrzegania nabyć nie mogą. Jeszcze sto lat temu myśliwy nie wstydził się tego, że czerpie przyjemność z zabijania. Współczesna zmiana wrażliwości społecznej, widoczna w mediach społecznościowych, sprawia jednak, iż myśliwy stara się tę przyjemność ukrywać za zasłoną poświęcenia. Słowa kluczowe: etos myśliwego, ASF, aflatoksyny, Ejsmond, Miłosz.

Dział: Wykłady o sztuce

Dział: Na warsztacie

Abstract: Temat mężczyzn w zmianie lub męskości w kryzysie jest zagadnieniem, któremu od dekad przyglądają się socjolożki, medioznawcy i kulturoznawczynie. W tym samym czasie stosunkowo mało miejsca poświęca się w Polsce na badania mężczyzn i męskości w ramach różnych paradygmatów psychologicznych i szkół terapeutycznych. Autor przygląda się publikacjom, do których sięgnąć może Polak odczuwający napięcia czy konflikty związane z refleksjami dotyczącymi jego własnej męskości lub/i seksualności. Wśród nich znajdują się tłumaczenia publikacji anglosaskich (Zimbardo Philip G., Coulombe Nikita S., Gdzie ci mężczyźni?) oraz popularnonaukowe publikacje rodzimych psychologów i psychoterapeutów (Gryżewski A., Pilawski P., Jak facet z facetem, Jankowska A., Pozdał M., Męskie sprawy, Hanna Samson, Zabić twardziela). Czego na temat własnych, świadomych konfliktów związanych z kształtem płci społeczno-kulturowej dowiedzieć może się czytelnik owych książek? Autora w szczególności interesuje to, czy i w jaki sposób autorki i autorzy poradników ukazują zmienność i procesualność kategorii tożsamościowych, czy zderzają je ze stereotypowymi ujęciami płci i seksualności, czy też ich prace podtrzymują uniwersalny obraz niezmiennej w czasie, naturalizowanej lub mityzowanej męskości opartej na takich cechach jak siła fizyczna, władza i seksualna sprawność. Słowa kluczowe: psychoterapia, terapia, męskości, poradniki

Dział: Felieton

Dział: Felieton

Dział: Felieton