Dział: Odzyskać pracę

Abstract: Przez kilkanaście lat klasy rządzące państw Unii Europejskiej systematycznie unikały ponoszenia współodpowiedzialności za sytuację uchodźców na Bliskim Wschodzie, natomiast to co określa się kryzysem uchodźczym, obejmuje tylko niewielką część skutków wieloletniej polityki, prowadzonej również przez Unię Europejską. Obecne zmiany polityczne mają istotny wpływ na politykę integracyjną oraz w dłuższej perspektywie na globalne stosunki pracy. Najniżej kwalifikowani oraz najbiedniejsi migranci i migrantki coraz częściej stają się tanią siłą roboczą, wykorzystywaną przez globalny kapitał do szybkiego pomnażania zysków. Artykuł został napisany wiosną 2016 roku podczas dynamicznie zmieniającej się sytuacji politycznej w kontekście tzw. kryzysu uchodźczego. Tekst stanowi próbę analizy wpływu decyzji politycznych na następne pokolenia pracowników a zarazem uchodźców. Słowa kluczowe: kryzys, uchodźcy, globalny kapitał, tania siła robocza, segregacja ekonomiczna

Dział: Odzyskać pracę

Abstract: W celu wyjaśnienia sposobów urządzenia pracy i życia uczestników współczesnego  obiegu sztuki  – artystów, kuratorów, krytyków, freelancerów – wskazuję na ich fundamentalne uzależnienie od nieustannego wyszukiwania możliwości, takich jak fuchy, projekty, okazje wystawiennicze, zamówienia, tymczasowe zatrudnienie. W artykule stawiam tezę, że zależność od ulotnych okazji jest źródłem systemowych nacisków, które prowadzą do upowszechnienia konkurencji, instrumentalizacji stosunków społecznych, atomizacji i samo-prekaryzacji pracowników sztuki. W konkluzji artykułu wykazuję, że kluczowym aspektem oporu wobec strukturalnych presji obiegu sztuki jest kontestacja zindywidualizowanej zależności od przepływu możliwości. Słowa kluczowe: socjologia sztuki, obieg artystyczny, strukturalny oportunizm, podział pracy, post-fordyzm

Dział: Odzyskać pracę

Dział: Odzyskać pracę

Abstract: Pozycja artysty jako pracownika jest niejednoznaczna i budzi wątpliwości. Biorą się one z przekonań i mitów dotyczących sztuki, takich jak jej nieużyteczność, romantyczność, ideowość; z rozumienia pojęcia pracy z kapitalistycznego punktu widzenia, zgodnie z którym sztuka funkcjonuje jako coś „odmiennego” i „zewnętrznego” w stosunku do pracy, a także z niezrozumienia istoty działalności zawodowej artysty. O pracy artystów mówią krytycy i teoretycy sztuki, a następnie sami artyści poprzez swoje prace (Oskar Dawicki, Michał Frydrych i Julia Curyło). Na koniec o pojęciu pracy twórczej wypowiadają się osoby nie związane profesjonalnie z rynkiem sztuki, lecz będące jego potencjalnym odbiorcami. Słowa kluczowe: praca, artysta, sztuka, dzieło sztuki, rzeźba, obiekt, obraz, twórczość, kapitalizm

Dział: Odzyskać pracę

Abstract: Tłumaczenie fragmentu pracy magisterskiej napisanej i wykonanej w Instytucie Kunst im Kontext na Universität der Künste w Berlinie, która składa się z części teoretycznej w postaci książki oraz praktycznej w formie obrazu i filmu rysowanego. Produkt w postaci książki inspirowany jest sztuką cukiernictwa, co w warstwie estetycznej łączy dwie wykonywane przez autorkę w czasie pisania pracy magisterskiej profesje — sprzedawczyni w cukierni oraz studentki podyplomowych studiów magisterskich. Teoria podawana jest tu w formie przepisów, a praktyka artystyczna imituje sztukę gotowania. Praca okazuje się być czynnością materialną, a nadawana lub odejmowana jej wartość antropocentryczną fikcją. Słowa kluczowe: praca, sztuka, materializm, asamblaż, uniwersytet, wartość, kontekst.

Dział: Ludowa historia Polski

Abstract: Autor analizuje coraz częściej spotykaną zarówno w publicystyce, jak i literaturze naukowej analogię między niewolnictwem atlantyckim a systemem folwarczno-pańszczyźnianych. O ile porównanie to jest jego zdaniem uprawomomocnione pod kątem moralnym, o tyle jest ono mało przydatne poznawczo, gdyż nie pozwala zrozumieć specyfiki pańszczyzny. Bez tego nie jesteśmy w stanie ani zrozumieć tego, gdzie zachodzi ciągłość między tamtym ustrojem a współczesnym polskim społeczeństwem, ani nie możemy rozliczyć się z piętnem historii. Powodem, dla którego wciąż traktujemy pańszczyznę jako „polskie niewolnictwo”, jest zdaniem autora okcydentalizm, czyli przekonanie o tym, że lokomotywą globalnej historii był Zachód. Krótka analiza „prawdziwego” niewolnictwa, jakie panowało w Polsce w czasach pierwszych Piastów i które było konsekwencją eksportu niewolników do świata islamu, pokazuje, jak można mówić o historii ludowej w Polsce bez obciążenia okcydentalizmem. Słowa kluczowe: niewolnictwo, pańszczyzna, geneza państwa, długie trwanie, Polska, klasy społeczne

Dział: Ludowa historia Polski

Abstract: Autor polemizuje z coraz popularniejszą tezą, zrównującą status chłopa epoki pańszczyźnianej z kondycją niewolnika. W XVI wieku Polska była najważniejszym eksporterem zbóż w Europie. Konsekwencją tego faktu stała się refeudalizacja, polegająca na niemal całkowitym uzależnieniu chłopów od panów, łącznie z przywiązaniem ich do ziemi. Powstała ekonomiczna i kulturowa kategoria „chama”, degradująca w sensie społecznym oraz moralnym. Nie istniała jednak homogeniczna, podlegająca jednolitemu prawodawstwu masa chłopska. Cham w systemie folwarczno-pańszczyźnianym nie był niewolnikiem, nie podlegał bowiem utowarowieniu ani pozbawieniu pierwotnej tożsamości. Był raczej zmuszanym do pracy poddanym, klientem właściciela ziemskiego, a nie niewolnikiem.

Dział: Ludowa historia Polski

Abstract: Analizę ludowej historii Polski należy zacząć od analiz relacji chłopa/rolnika/przedsiębiorcy rolnego i hodowanych/produkowanych przez niego roślin, grzybów i zwierząt. W tych relacjach dostrzec można zmiany zachodzące w kulturze całej Polski i zapytać o wzajemny stosunek tych zmian. Czy sposób chowu i uprawy jest pierwotny, czy wtórny wobec zmian zachodzących w społeczeństwie? Jak wieś i miasto wpływają na siebie i wzajemnie się inspirują?

Dział: Ludowa historia Polski

Abstract: W Polsce powszechne jest przekonanie, że chłopi stanowili ciemną, niezorganizowaną masę, która nie potrafiła walczyć o swoje prawa. Poza kilkoma wyjątkami, o buntach polskich chłopów pisze się mało. Jeszcze mniejsza jest świadomość tego, że w ogóle się buntowali. Wynika to przede wszystkim z niezrozumienia charakteru chłopskich buntów. Przyjęty w Polsce model gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej wymagał bowiem swoistych taktyk oporu. Znajomość charakteru i strategii buntów chłopskich na terenach Polski pozwala dostrzec i zrozumieć ich skalę. Okazuje się wtedy, że chłopi wcale taką bierną masą nie byli. Słowa kluczowe: chłopskie bunty, pańszczyzna, odmowa pracy, wojny chłopskie, zmowa tworkowska

Dział: Ludowa historia Polski

Abstract: W polskich realiach wymyślenie nowej formy politycznego „my”, dopasowanego do warunków formującej się nowoczesności, przypadło głównie na czas romantyzmu. Wtedy to, w I połowie XIX wieku, doszło także do pierwszych prób napisania ludowej historii Polski, tj. opowiedzenia dziejów z takiej perspektywy, w której to nie elity, ale dolne warstwy społeczne odgrywają główną rolę. Zmierzch projektu skonstruowania tego typu narracji nastąpił wraz z rabacją galicyjską, która wygenerowała zjawisko swoistej trwogi mas. Mimo ostatecznego fiaska w dążeniu do opowiedzenia historii z perspektywy ludu, wysiłki te do dziś stanowić mogą inspirację dla poszukiwania historii oddolnej i demokratycznej. Słowa kluczowe: chłopstwo, historia Polski, Jakub Szela, lud, romantyzm

Dział: Ludowa historia Polski

Dział: Ludowa historia Polski

Dział: Wodiczko

Dział: Wodiczko

Dział: Esej

Abstract: „Podwyższanie Rysów”, trwająca od 1988 roku akcja Adama Rzepeckiego, jako niedające się zdokumentować (i udowodnić) dzieło, zachęca odbiorców i komentatorów do wolicjonalnego zawieszenia niewiary. Dla autora tekstu zawieszenie niewiary jest podstawą do dalszego namysłu, pozwala traktować wysiłki Rzepeckiego jako bezsprzeczne, a jego pracę jako faktyczną próbę podwyższenia góry. Głównym wątkiem tekstu jest analiza „Podwyższania Rysów” jako operacji na świecie ludzkich miar, ludzkiej wiedzy i świadomości. Wedle tej optyki artysta mierzy się z górą jako dobrem narodowym, a jego aktywność ma potencjał polityczny i krytyczny. Ponieważ wysiłki Rzepeckiego skazane są na porażkę (kartografia nigdy nie uzna stworzonego przezeń kopca jako części góry), „Podwyższanie Rysów” analizowane jest również w kontekście pisarstwa i filozofii Samuela Becketta. Słowa kluczowe: dokumentacja, twórczość niedokumentowalna, aktywizacja odbiorcy, wolicjonalne zawieszenie niewiary, czas ludzki a czas geologiczny

Dział: Proza

Dział: Proza

Dział: Na warsztacie

Abstract: Artykuł stanowi krytyczną prezentację badań nad prawem i literaturą (ang. Law and Literature), rozwijających się głównie w krajach anglosaskich od lat 70. XX wieku. W zarysie wskazuje się tu na tradycje i założenia tych studiów. Natomiast bliższa analiza skupia się na trzech publikacjach podsumowujących kolejne etapy rozwoju badań nad prawem i literaturą („Law and Literature” Richarda A. Posnera, „Law and Literature: Possibilites and Perspectives” Iana Warda, „A Critical Introduction to Law and Literature” Kierana Dolina). W artykule omawiane są dwie podstawowe kategoryzacje badań: „prawo w literaturze” oraz „prawo jako literatura”. Wskazuje się na ich ograniczenia oraz niedostateczną wyrazistość pojęciową. Jako poznawczo najbardziej obiecujące prezentowane jest natomiast ujęcie skupiające się na prawie autorskim jako dyskursie, w ramach którego krzyżują się pojęcia literackie i prawne. Podsumowanie artykułu sytuuje przedstawioną problematykę w szerszym kontekście różnic między kulturami prawnymi w krajach anglosaskich i europejskich. Słowa kluczowe: prawo i literatura, transdyscyplinarność, metody badań literackich, prawo autorskie, polityczność literatury

Dział: Na warsztacie

Abstract: W artykule autorka pyta, czy debata o socrealizmie może nadać znaczenie dzisiejszej kulturze. Odpowiedzią na to pytanie jest wystawa „Daleko od Moskwy. Gérard Singer i sztuka zaangażowana” (28.04–30.06.2016, Muzeum Narodowe w Szczecinie) Szymona Piotra Kubiaka. Autorka dochodzi do wniosku, że wystawa pokazuje, jak ten skądinąd bardzo konwencjonalny gatunek pozwolił kilku artystom na indywidualną ekspresję mimo restrykcyjnych środków, którymi się posługiwali. Z tej perspektywy realizm społeczny jawi się jako zbiór niezależnych elementów, które były wykorzystywane przez autorów wielonarodowych z dala od Moskwy i używane do innych celów niż tylko ideologiczne.

Dział: Na warsztacie

Abstract: Artykuł systematyzuje debaty wokół przyczyn i konsekwencji prekaryzacji zatrudnienia. Biorąc za punkt wyjścia ostatnie prace Guya Standinga oraz Kuby Szredera, zestawione zostają dwie narracje wyjaśniające zmiany zachodzące w sferze pracy. Omówione zostaje również doświadczenie projektariatu, czyli będącej uosobieniem Nowego ducha kapitalizmu grupy pracowników świata sztuki żyjących w konieczności nieustannego uczestnictwa w projektach. Tekst kończy analiza bezwarunkowego dochodu podstawowego jako jednej z propozycji przekroczenia prekaryjnej kondycji osób pracujących w późnym kapitalizmie. Słowa kluczowe: prekariat, projektariat, klasy społeczne, taktyki oporu  

Dział: Felieton

Dział: Felieton

Dział: Felieton