Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: Celem artykułu jest próba udowodnienia tezy, że współczesny światopogląd prawniczy został ukształtowany nie tylko przez jurysprudencję rzymską, lecz także przez myśl polityczno-prawną starożytnej Grecji. Zdaniem autora dotyczy to w szczególności takich pojęć jak demokracja, rządy prawa i wymiar sprawiedliwości. Zaprezentowane rozważania nie mają jednak charakteru historycznego, lecz raczej wymiar paradygmatyczny. Całość powiązana jest bowiem z obecnym polskim kryzysem konstytucyjnym, ponieważ mamy do czynienia z naruszeniem podstawowych paradygmatów wyrastających z wielowiekowej tradycji europejskiej kultury prawnej.

Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: Artykuł opisuje konflikt Donalda Trumpa ze stanem Kalifornia w zakresie udostępniania informacji władzom federalnym na temat statusu migracyjnego mieszkańców Kalifornii w celu ich deportacji. Walka z tzw. sanctuary cities i ograniczenie im dostępu do funduszy federalnych były bowiem kluczowymi punktami kampanii wyborczej Trumpa. Mimo iż prezydent już na początku swojej kadencji wydał rozporządzenie mające na celu zrealizowanie jego postulatów, to ostatecznie Sąd Najwyższy orzekł na niego niekorzyść, co stanowi o niezależności zarówno poszczególnych stanów, jak i całego amerykańskiego sądownictwa.

Dział:

Abstract: Artykuł omawia tło konfliktu między liberalnym a totalitarnym ustrojem państwa na przykładzie Republiki Weimarskiej. Szczególna uwaga zwrócona jest na kryzys nowoczesnej demokracji liberalnej, prowadzącej wówczas do rozkładu struktur społecznych i tęsknotę za silnym „państwem prawa”, co z kolei doprowadziło do rządów nazistowskich. Tłem kulturowym omówienia jest film Doktor Mabuse, gracz, ogniskujący wspomniane zjawiska. Mają one swoje odpowiedniki także współcześnie. Artykuł jest także okazją do reinterpretacji wymowy filmu. Podjęta jest próba rewizji kanonicznych odczytań; rewizja ta trwa od pewnego czasu, jednak dotąd nie była procesem ukończonym.

Dział: Kryzys państwa prawa

Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: Artykuł opisuje linię konfliktu pomiędzy systemami prawnymi generowanymi przez współczesne społeczeństwa a praktyką artystyczną. Kiedy działania w polu sztuki wchodzą w kolizję z obowiązującymi przepisami prawa, dochodzi do dyskusji, które wartości w tym sporze są istotniejsze. Jednym z elementów rozwiązania tego sporu jest pojęcie kontratypu sztuki. Autor przywołuje koncepcję Caroline Levine, która dowodzi, że pogląd, iż sztuka, by funkcjonować, potrzebuje oparcia w demokratycznym społeczeństwie, jest niepełny. Według Levine współczesna demokracja dla swojego zdrowego rozwoju potrzebuje sztuki, która jest wyrazem kontestacji i obrony poglądów mniejszości. Autor stawia tezę, że społeczeństwo, które marginalizuje sztukę, samo wkrótce zostaje marginalizowane przez nieznoszącą krytyki władzę.

Dział: Świat ekonomii a państwo prawne

Abstract: Celem artykułu jest ukazanie współzależności między światem ekonomii a nowoczesnym państwem prawnym. Uwagę skoncentrowano na normatywnym wymiarze ekonomii, jakim jest teoria i praktyka polityki gospodarczej. W przypadku państwa prawnego jako punkt odniesienia wykorzystano model współczesnej liberalnej demokracji charakterystyczny dla krajów Europy Zachodniej. W artykule przedstawiono ewolucję teorii i praktyki polityki gospodarczej pod wpływem zmian strukturalnych i wstrząsów w gospodarce. Omówiono mechanizm powstawania nurtów populistycznych, wskazując na zagrożenia populizmu dla państwa prawnego i dla skuteczności polityki gospodarczej. Wnioski dotyczą kwestii regulacyjnych i ekonomicznych związanych ze współczesnymi wyzwaniami cywilizacyjnymi.

Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: W niniejszym artykule przeprowadzono analizę funkcjonalną sytuacji kryzysu wokół polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 2015 roku na bazie danych zastanych. Na wstępie przedstawiono pojęcia i koncepcje socjologiczne związane z funkcjonowaniem państwa prawa. Następnie przeprowadzono analizę materiału empirycznego. Celem tej analizy było przede wszystkim wyróżnienie jawnych i ukrytych funkcji działania TK, a pośrednio ukazanie społecznej natury prawa. TK pozostaje bowiem sprawczy nie tylko jako instytucja orzekająca o zgodności ustaw z konstytucją, ale również w zakresie tworzenia faktów społecznych, orzeczeń, które są zgodne lub sprzeczne np. z celami i interesami danych partii politycznych. Z kolei przekazywane w mediach informacje na temat TK mają moc integracji i dezintegracji różnych środowisk, doprowadzając do konfliktów i panik moralnych.

Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: Artykuł opisuje znaczenie łacińskich paremii prawniczych na przykładzie reguł prawa rzymskiego znanych Digestami Justyniańskimi [Digesta Iustiniani] z 533 r. „O różnych regułach prawa antycznego” – w kontekście współczesnego kryzysu państwa prawa w Polsce. Szczegółowe uwagi poświęcono paremii „Co jest od początku wadliwe, nie może stać się ważne wskutek upływu czasu” oraz wskazano na aktualność kilka innych zasad znanych z tego zbioru. Autor dowodzi szkodliwości naruszania reguł prawnych przez obecny obóz władzy w Polsce z punktu widzenia zachowania porządku społecznego oraz zasad państwa prawa, wskazując również na zagrożenia płynące z tych praktyk dla perspektyw sprawowania władzy przez Zjednoczoną Prawicę.

Dział: Kryzys państwa prawa

Dział: Kryzys państwa prawa

Dział: Kryzys państwa prawa

Abstract: Rozmowa Joanny B. Bednarek z Przemysławem Czaplińskim

Dział: Kryzys państwa prawa

Dział: Proza

Dział: Proza

Dział: Mody filozoficzne

Abstract: Artykuł dotyczy wizerunku XVIII-wiecznej Rosji we Francji ze szczególnym uwzględnieniem percepcji reform Piotra Wielkiego, uznawanego przez francuskich filozofów od czasów słynnego tekstu pochwalnego Bernarda Fontenelle z 1725 roku za uosobienie oświeceniowej modernizacji. Zresztą pośpiesznie modernizująca się w XVIII wieku Rosja uznawana była we Francji za swoiste laboratorium myśli oświecenia i jako taka stała się swoistą intelektualną modą. Wolter, który całkowicie tę modę podzielał, podziwiał w swych licznych pismach zarówno Piotra Wielkiego, jak i Katarzynę II, widząc w nich jedyną siłę zdolną pchnąć Rosję na drogę nowoczesności.

Dział: Mody filozoficzne

Abstract: Druga połowa XVIII wieku jest okresem wzmożonego wpływu kultury i cywilizacji angielskiej we Francji. Inspiracje te dostrzegalne są nie tylko w literaturze i życiu codziennym, lecz także w filozofii i myśli politycznej. Dzieła Woltera i Monteskiusza wywierają istotny wpływ na rozwój anglofilii wśród francuskich myślicieli, którzy pragną zaadaptowania niektórych angielskich rozwiązań. Mowa tu przede wszystkim o monarchii umiarkowanej, a także o liberalizmie ekonomicznym, który miałby się przyczynić do wzrostu gospodarczego. Pomimo obfitości tych narracji, wydaje się, iż silniej zakorzeniła się we Francji powierzchniowa anglomania niż głęboko sięgający dyskurs filozoficzno-polityczny.

Dział: Mody filozoficzne

Abstract: Współczesna włoska filozofia polityczna jest jednym z częściej komentowanych i przywoływanych współczesnych nurtów filozoficznych. Redukowana nierzadko wyłącznie do kolejnej postaci „teorii” wywodzącej się z kontynentalnej Europy, funkcjonuje w globalnej akademii również jako Italian Theory, co od razu sytuuje ją w kontekście anglosaskiej recepcji poststrukturalistycznej filozofii francuskiej (French Theory). Italian Theory jest czymś więcej niż tylko kolejnym zestawem filozoficznych komentarzy do europejskiej tradycji filozoficznej. Wywodząca się z okresu intensywnych walk społecznych okresu tzw. lat ołowiu we Włoszech, współczesna włoska filozofia polityczna świadomie przyjmuje perspektywę analizowania polityki, zgodnie z którą właściwą rzeczywistością politycznego doświadczenia jest konflikt i kryzys. Tekst śledzi korzenie tej myśli w historii radykalnych włoskich ruchów społecznych. Celem jest zaproponowanie spójnej lektury Italian Theory zakorzenionej w społecznym i politycznym kontekście zarówno jej genezy, jak i obecnego funkcjonowania w globalnej akademii.

Dział: Rozmowy

Abstract: Rozmowa Camille’a Riquiera z Bruno Latourem. Tłumaczenie z języka angielskiego: Iwona Ostrowska

Dział: Rozmowy

Abstract: Rozmowa Dašy Ličen z Thomasem Hyllandem Eriksenem. Tłumaczenie z języka angielskiego: Iwona Ostrowska

Dział: Esej

Dział: Na warsztacie

Abstract: Autorka przygląda się dziejom Muzeum Sztuki w Łodzi od chwili jego powstania do dnia dzisiejszego w kontekście istnienia Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej i jej kolejnych losów. Najważniejsze pytania, na które próbuje odpowiedzieć, to: czy Muzeum Sztuki w Łodzi potrafiło wykorzystać mit awangardy i w jaki sposób to robiło? Czy kolejni dyrektorzy Muzeum wnosili coś do koncepcji Kolekcji Strzemińskiego? Jakie zmiany przeszło Muzeum za rządów kolejnych dyrektorów?

Dział: Na warsztacie

Abstract: Artykuł stanowi omówienie książki Patryka Szaja Wierność trudności… Punktem wyjścia jest zastosowanie radykalnohermeneutycznych kategorii dotkliwości, upływu, faktyczności jako narzędzi interpretacji kanonicznych utworów Aleksandra Wata, Tadeusza Różewicza i Stanisława Barańczaka. Dzięki znalezieniu podobnych wątków w twórczości trzech XX-wiecznych poetów (cierpienie fizyczne, poetyka zobowiązania, antymetafizyka) poznański badacz nakreślił obraz radykalnohermeneutycznej postawy wobec pierwotnej trudności życia. Analiza książki podkreśla znakomity warsztat interpretacyjny autora i jej ważkość w temacie przybliżenia polskim czytelnikom nurtu hermeneutyki radykalnej i myśli amerykańskiego filozofa Johna D. Caputo.

Dział: Felieton

Dział:

Dział: Felieton