Dział: Nie/pełno/sprawności

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: Artykuł jest próbą wprowadzenia perspektywy performatywnej w obszar refleksji o ciele z niepełnosprawnością. Korzystając z teoretycznych prac Rosemary Garland-Thomson, autorka zwraca uwagę na łączenie strategii esencjalistycznych z konstruktywistycznymi w wytarzaniu tożsamości podmiotu, a także potrzebę nowej, „reparacyjnej” lektury niepełnosprawności. Analizując obecne w anglosaskim teatrze i performansie strategie wykorzystania krytyczno-afirmatywnego potencjału niepełności jako „tożsamości gorszej”, autorka stawia pytania o rolę schematów narracyjnych w mówieniu o niepełnosprawności i możliwość ich przekroczenia również na gruncie polskim. Słowa kluczowe: ciało, niepełnosprawność, teatr, pefromatywność

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: W tym artykule polskie studia o niepełnosprawności zostają przedstawione jako mniejszościowy, ksenologiczny dyskurs, wpisujący  się w założenia i postulaty nowej humanistyki. Autorka opisuje tę dyscyplinę jako rodzaj krytyki towarzyszącej działaniom przedstawicielek i przedstawicieli sztuki krytycznej i zaangażowanej, wskazując tym samym na jej interwencyjny charakter. Celem tekstu jest natomiast przedstawienie emancypacyjnych strategii dekonstruktywna ablistycznego paradygmatu niepełnosprawności, które autorka wymienia i charakteryzuje równolegle do szczegółowej analizy spektaklu Gatunki chronione Rafała Urbackiego i Anu Czerwińskiego. Słowa kluczowe: niepełnosprawność, crip theory, disability studies, taniec, alternatywna motoryka, choreografia krytyczna

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: Artykuł jest próbą umieszczenia rozważań nad wybranymi wątkami Lalki Bolesława Prusa w kontekście studiów nad niepełnosprawnością z perspektywy historycznoliterackiej i kulturowej. Autorkę interesuje psychologiczny aspekt spotkania z niepełnosprawnością męskiego bohatera XIX-wiecznej powieści realistycznej. Ważnym kontekstem interpretacyjnym są również współczesne koncepcje z zakresu neurokogniwistyki i psychoanalizy, przy użyciu których rekonstruowana jest intersubiektywna przestrzeń spotkania dwojga bohaterów, intercielesność relacji, a także mechanizmy stygmatyzacji i uniepełnosprawniania. Słowa kluczowe: historia literatury, realizm, psychoanaliza, krytyka feministyczna, studia nad niepełnosprawnością

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: W artykule zawarto rozważania dotyczące sposobów i zasad obecności niepełnosprawności w literaturze polskiej. Autorka tekstu zarysowała główne i często problematyczne literackie ujęcia nienormatywnie sprawnych bohaterów i bohaterek, zwróciła uwagę z jednej strony na patologizujące, z drugiej normalizujące działanie wybranych narracji. Jednym z najważniejszych kluczy do rozumienia znaczeń tych narracji okazał metaforyczny status niepełnosprawności, ale także wyobrażenia relacji sprawny/niesprawny w perspektywie lęku przed (nie)samodzielnością. Słowa kluczowe: polska proza, nienormatywna sprawność, (nie)samodzielność, metafory niepełnosprawności  

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: W artykule autor zestawia opis kulturowo i historycznie ujmowanej męskości oraz niepełnosprawność przedstawianą jako stan chorobowy lub nieodwracalna cecha fizyczna, której w ujęciu mainstreamowym należy zaprzeczyć. Zaprzeczenie okaże się kluczowe w kwestii widzialności i włączenia niepełnosprawnego mężczyzny do społeczności. Architektem takich warunkowych inkluzji są reprezentanci/tki pełno(s)prawnej i pełnosprawczej większości. Przegląd (auto)biograficznych narracji umiejscowionych w polach edukacji oraz samorozwoju prowadzi również do próby odpowiedzi na pytanie o możliwość stworzenia bezwarunkowej wspólnoty osób funkcjonujących w różnych stopniach fizycznej, psychicznej i emocjonalnej sprawczości. Słowa kluczowe: męskość, mężczyzna, niepełnosprawności, psychoanaliza, postkolonializm  

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: Artykuł poświęcony jest szczególnej formie doświadczenia niepełnosprawności, jakim jest inwalidztwo wojenne. Na kilku wybranych przykładach z literatury i sztuki autor analizuje kulturowe sposoby przedstawiania osób, które doznały trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek bezpośredniego udziału w działaniach wojennych. Jednym z kryteriów doboru poddanych analizie tekstów kultury była niekonwencjonalność metod narratywizacji wojny oraz jej bezpośrednich skutków dla ludzkiego ciała. Słowa kluczowe: wojna, niepełnosprawność, inwalidztwo wojenne, protezy, historia literatury i sztuki  

Dział: Nie/pełno/sprawności

Abstract: Odrzucenie protezy zazwyczaj analizowane jest w ramach dyskursów psychologicznych oraz technicznych: jako brak akceptacji dla własnej niepełnosprawności, wyraz traumy, wstydu, efekt wadliwego projektu czy zbyt wysokich kosztów utrzymania protezy. Artykuł wskazuje jednak, że odrzucenie protezy może być gestem politycznym, manifestacją tożsamości, wyrazem nie braku akceptacji dla własnej niepełnosprawności, ale wręcz przeciwnie – jej celebracji. Gdy proteza staje się symbolem medycznej dominacji nad niepełnoprawnym  ciałem, sprzeciw wobec niej staje się aktem oporu przeciwko społecznym i medycznym praktykom normalizacji. Słowa kluczowe: proteza, niepełnosprawność, emancypacja, performans

Dział: Nie/pełno/sprawności

Dział: Kofta

Dział: Krystyna Kofta

Abstract: Artykuł stanowi przykład re-lektury, ponowienia interpretacji tekstów, które wcześniej zostały opisane w publikacjach krytycznoliterackich i monografiach współczesnego pisarstwa kobiecego. Tytułowa kategoria „przemiany” ma więc kilka znaczeń. Odnosi się do samego procesu powrotu do tekstu i umieszczania go w nowych konstelacjach metodologicznych, ale też biograficznych i autobiograficznych. Stanowi także metaforę krytyczną, odnoszącą się do stałych tematów i filozofii wyrażonej w twórczości Kofty. Przemianę opisuje Kofta jako przejście między młodością a starością, ale też jako proces przeglądania się ruchowi. Jego domeną jest biografia, wkodowana w schematy gatunków sztuk wizualnych i literatury. Słowa kluczowe: pisarstwo kobiet, autobiografia, biografia, przemiana, re-lektura.

Dział: Krystyna Kofta

Abstract: W tekście analizowane są powieści Krystyny Kofty pod kątem filozoficznych refleksji na temat ciała i zmysłów w życiu kobiet. Wypracowana spójnia JA z ciałem stanowi zasadnicze rozpoznanie tej analizy. Jest to nie tylko motyw przewodni w twórczości tej autorki, ale sedno jej filozofii życia, którą można odczytywać w kontekście filozofii Jolanty Brach-Czainy, psychoanalitycznych rozważań Julii Kristevej, a także innych psychoanalityków jak Donald W. Winnicott. W takim odczytaniu powieści Kofty stanowią jeden wielki tekst zawierający jej namysł nad ludzkim byciem tu i teraz. Słowa kluczowe: Krystyna Kofta, zmyły, ciało, śmierć, filozofia, spójnia

Dział: Krystyna Kofta

Abstract: W artykule przeanalizowano narracyjne techniki Ciała niczyjego Krystyny Kofty, służące zamaskowaniu śmierci głównej bohaterki z powodu choroby nowotworowej. Pisarka poruszyła realistyczne wątki, odnoszące się do wydarzeń współczesnych. Opisała pozbawienie nadziei na wyleczenie pacjentki, uwzględniając perspektywę funkcjonowania oddziałów onkologicznych w Polsce w latach osiemdziesiątych. Zacierając granice czasowe, odniosła się do aresztowań opozycji politycznej przez bezpiekę. Oba wątki posłużyły jej przy tym do powtórzenia manifestu pisarskiego, czyli wskazania, że jedynym remedium na sytuacje beznadziejne są czytanie i pisanie. Słowa kluczowe: Krystyna Kofta, choroba nowotworowa, autotematyzm, polityka, melodramat  

Dział: Nie/pełno/sprawności

Dział: Krystyna Kofta

Abstract: Artykuł omawia projekt życiopisania (life writing) Krystyny Kofty, w którego centrum znajduje się dziennik, a działalność powieściopisarska i publicystyczna towarzyszą mu i na różne sposoby ujawniają się w nim. Obok funkcji typowych dla dziennika, rozpatrywanych z perspektywy codziennej praktyki pisarskiej, jego opublikowane fragmenty są wyrazem politycznego i społecznego zaangażowania pisarki na rzecz praw kobiet, reinterpretacji historii PRL i profilaktyki chorób nowotworowych. Artykuł udowadnia, że splot prywatnego i politycznego w pisarstwie Kofty jest feministyczną strategią pisarską, a jej kluczową figurą jest „przypominanie” (re-membering) kobiecej (w tym własnej) aktywności, doświadczeń i wrażliwości oraz budowanie kobiecej wspólnoty. Słowa kluczowe: dziennik, patografia, autobiografia, literatura zaangażowana, codzienność, PRL, pisarstwo feministyczne

Dział: Krystyna Kofta

Dział: Esej

Dział: Esej

Abstract: Artykuł wychodzi od pytania o konsekwencje ustalenia 11 listopada jako daty obchodzenia Święta Niepodległości. Pytanie jest związane z proponowaną metodą prowadzenia badań historycznych, nakierowanych na analizowanie obrazów przeszłości jako konstruktu kulturowego wywierającego wpływ przede wszystkim na teraźniejsze porządki kulturowe; oficjalne obrazy przeszłości zakrywają aktualne konflikty, osłabiają ruch samowiedzy i utrudniają tworzenie bardziej solidarnego społeczeństwa. Zgodnie z zaproponowaną metodą autor rozważa alternatywne daty mogące symbolizować narodziny II Rzeczypospolitej, wskazuje na podstawowe konflikty tamtego porządku (klasowe związane z podrzędną pozycją robotników i chłopów, płciowe dotyczące dyskryminacji kobiet, wreszcie obszarowe związane z Kresami) i określa zakryte początki Polski niepodległej. Słowa kluczowe: Święto Niepodległości, kulturowy konstrukt, naród patriotyczny, naród etniczny, równouprawnienie płci, Kresy

Dział: Esej

Dział: Na warsztacie

Dział: Felieton

Dział: Felieton

Dział: Felieton