Zwierzę i (nie)ludzka historia. Ulubieńcy tyranów w wierszach Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta
Zwierzę i (nie)ludzka historia. Ulubieńcy tyranów w wierszach Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta
Animal and (Non)Human History. The Favorites of Tyrants in the Poems of Wisława Szymborska and Zbigniew Herbert
In this article, two poems are the subject of reflection. The first is Monolog psa zaplątanego w dzieje (Monologue of a Dog) by Wisława Szymborska, in which the animalistic form of perception is demoted to ignorance, viewing minor events without an awareness of their broader context and intellectual justifications – in effect becoming an almost behaviorist account of the unfolding events. The second poem, Kaligula [Caligula] by Zbigniew Herbert, is the story of the ruler’s equine favorite, an animal whose life was reduced to satisfying the sick whims of man. There is no room here for its non-human identity and distinctiveness. At the end of both poems, there is an element that does not fit into an anthropocentric perspective: the animal’s suffering. It reveals the naked presence of the Other’s being, which is an appeal to accept responsibility for the fate of those that have been domesticated.
Keywords: animal studies, poetry, anthropocentrism, suffering, responsibility
Lista prac cytowanych:
Baratay, Éric. Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii. Translated by Paulina Tarasewicz. Wydawnictwo w Podwórku, 2014.
Bentham, Jeremy. Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa. Translated by Bogdan Nawroczyński. PWN, 1958.
Grochowski, Grzegorz. “Monolog psa zaplątanego w dzieje”. Nowa panorama literatury polskiej, https://nplp.pl/artykul/monolog-psa-zaplatanego-w- dzieje/.
Herbert, Zbigniew. “Kaligula”. Wiersze zebrane, edited by Ryszard Krynicki. Wydawnictwo a5, 2008.
Latawiec, Krystyna. “O literackiej zoologii Zbigniewa Herberta”. Nie powinien przysyłać Syna – etyczne i metafizyczne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta, edited by Józef Maria Ruszar, JMR Trans-Atlantyk, Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2018; http://www.latawiec.krakow.pl/pliki/o_%20 literackiej_zoologii.pdf.
Mohnhaupt, Jan. Zwierzęta w Trzeciej Rzeszy. Translated by Monika Kilis. Wydawnictwo Poznańskie, 2022.
Swetoniusz, Gajusz Trankwillus [Caius Suetonius Tranquillus]. Żywoty Cezarów. Księga IV. Translated by Janina Niemirska-Pilszczyńska, introduction by Józef Wolski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
Szaj, Patryk. Pamiętnik z końca świata (jaki znamy). Wydawnictwo Wolno, 2022.
Szymborska, Wisława. “Monolog psa zaplątanego w dzieje”. Dwukropek, Wydawnictwo a5, 2005.
