DOI: http://doi.org/10.61269/YWZS2842
vol. XL, no. 1, 2024
Teraźniejszość manifestów. Strategie i obszary działania
Katarzyna Trzeciak
Uniwersytet Jagielloński
ORCID: 0000-0002-1339-3400
Zakres stron: 61–72
Abstrakt:
Teraźniejszość manifestów. Strategie i obszary działania
Artykuł jest próbą prześledzenia i skomentowania niedawnych zwrotów ku manifestowi jako gatunkowi wciąż skutecznemu dla emancypacyjnych, artystycznych gestów. Autorka, wzorując się na The Manifesto Handbook (2019) Juliana Hanny, rekonstruuje pokrótce genezę manifestu: po pierwsze, jako politycznej formy autorytarnej mowy, która została wywrotowo porzucona podczas XIX-wiecznego wzrostu idei demokratycznych we Francji. Po drugie, jako – zapoczątkowanego przez Filippo Marinettiego narzędzia artystycznego, służącego głoszeniu współczesnych pragnień sztuki w zakresie transformacji społecznej. Z inspiracji dokonaną przez Hannę periodyzacją trzech fal istnienia manifestu autorka artykułu uznaje rok 2008 za moment ponownego zainteresowania znaczeniem manifestów. Zasadnicza analiza rozwija się wokół wybranych przykładów manifestów XXI wieku, zarówno artystycznych, jak i naukowych (z pola humanistyki).
Słowa kluczowe: manifest artystyczny, wypowiedzi performatywne, Krzysztof Wodiczko, Artur Żmijewski, Rita Felski
Abstract:
Manifestos of Today. Strategies and Areas of Action
The article is an attempt to trace and comment on the recent turn toward the manifesto as a genre that continues to be effective for emancipatory and artistic gestures. The author, drawing on Julian Hanna’s The Manifesto Handbook (2019), briefly reconstructs the origins of the manifesto: first, as a political form of authoritarian speech that was subversively abandoned during the 19th-century rise of democratic ideas in France; second, as an artistic tool, pioneered by Filippo Marinetti, for proclaiming art’s contemporary desires for social transformation. Inspired by Hanna’s periodization of the three waves of manifesto existence, the author of the article considers 2008 as the moment of renewed interest in the meaning of manifestos. The essential analysis develops around selected examples of manifestos of the 21st century, both artistic and scholarly (from the field of humanities).
Keywords: artistic manifesto, performative statements, Krzysztof Wodiczko, Artur Żmijewski, Rita Felski
5,00zł
