Sto lat temu zmarł Franz Kafka. Pisarz, który zawłaszczył naszą wyobraźnię i zaprzągł do niestrudzonej pracy kolejne pokolenia wydawców, redaktorów, krytyków, badaczy, czytelników, reżyserów teatralnych i filmowych, muzyków, artystów, słowem, wszystkich, którzy z ogromnym zapałem sięgnęli po jego „proroctwa”. Jakby chciał dzięki ich pomocy – dzięki naszej pomocy! – zgłębić kwestie, które sam ledwie tylko przeczuwał, ledwie musnął, lecz które wspólnym wysiłkiem i wspólną pracą uda się być może rozwikłać raz na zawsze [...]. Ileż ciekawych pytań postawiono przy tej okazji! Ile fascynujących dróg przemierzono, nowych, nieznanych wcześniej! A wszystko to za sprawą skromnego prawnika z Pragi, o którego spuściźnie doszczętnie by zapomniano, gdyby nie troskliwa opieka, jaką później przez lata otaczał ją Max Brod, przyjaciel pisarza. Taki cud może przekonać do literatury nawet największego sceptyka. A przynajmniej przekonać go do Kafki, człowieka, który wedle własnych słów nie mógł i nie chciał być niczym innym jak literaturą. Jeśli dla nas, współczesnych, brzmi to jak wyznanie wiary, nie szkodzi. Wiadomo przecież od dawna, że literatura jest znakomitym pomysłem na życie, lepszym może niż wiara w niejednego z naszych innych bogów.

Spory wokół granic odkrywają nie tylko zawiłości politycznych przemian we współczesnym świecie, ale także dają sposobność do przemyślenia zmian tożsamościowych zachodzących w niewielkich wspólnotach narodowych, zamieszkujących mniejsze regiony i prowincje kontynentu, a poddanych presji skrajnych polityków i populistycznej retoryki. Szczególnie interesujące zjawiska, dotyczące granic oraz tożsamości wspólnot je wyznaczających, zachodzą w związku z sytuacją polityczną w Irlandii Północnej, Republice Irlandii oraz w Wielkiej Brytanii, w których pobrexitowe debaty doprowadziły do destabilizacji chwiejnej politycznej ugody regulującej ich dotychczasowe relacje. Refleksja nad „irlandzkim doświadczeniem” podziału społeczeństwa oraz politycznych i kulturowych skutków brexitu pozwala wydobyć uniwersalność kondycji życia we wspólnotach nietrwałych, dynamicznie zmiennych i labilnych [...]. Rozważania nad podziałami, które przebiegają nie tylko między wspólnotami, ale także w ich wnętrzu, rzuca światło na mechanizmy funkcjonujące w zachodnich społeczeństwach w kontekście politycznej i religijnej przynależności i wielokulturowości.