DOI: http://doi.org/10.61269/YZCS3173
vol. XXXIX, no. 1, 2023

Fitomisteria. Zielarska praktyka spekulatywna

Julia Krupa
Uniwersytet Warszawski
ORCID: 0000-0002-6823-8010
Joanna Soćko
Uniwersytet Śląski w Katowicach
ORCID: 0000-0002-5297-4355
Zakres stron: 48–60
Abstrakt:
Fitomisteria. Zielarska praktyka spekulatywna
Artykuł opisuje praktykę uważnego wchodzenia w relację z roślinami, tworzoną przez warszawską pracownię zielarską Chwaściarnia, oraz przedstawia kilkuetapową zielarską metodę spekulatywną, opracowaną w nawiązaniu do założeń przyświecających współczesnej posthumanistyce. W pierwszej części artykuł podejmuje temat praktyki świadomego oddychania wraz z roślinami, podważającej tradycyjny, antropocentryczny paradygmat zielarstwa. Następnie omówione są kolejne etapy metody: zmysłowe zapoznanie się z rośliną, rolę głosu (m.in. zewu i odpowiedzi), a także znaczenie performatywnych zaklęć i szeptanek. Poruszony zostaje również problem relacji ludzi z roślinami na terenach skażonych. Ważną częścią opisywanej metody jest spekulacja, która obejmuje snucie narracji o roślinie i wspólne tworzenie jej wyobrażeniowego wizerunku. Praktyka kończy się zestawieniem spekulacji z botanicznymi faktami. Opisywana metoda łączy praktyki uważnościowe z rozwijaniem podejścia opartego na wiedzy i trosce.
Słowa kluczowe: praktyka zielarska, postsekularyzm, uważność, relacyjność, wiedza i troska
Abstract:
Phytomystery. A Herbal Speculative Practice
This article describes the practice of entering mindfully into a relationship with plants, formulated by the Warsaw-based herbal studio Chwaściarnia [Weedshop]. It presents a several-stage herbal speculative method, developed with reference to the assumptions guiding contemporary posthu-manism. In the first part, the article addresses the practice of conscious breathing with plants, challenging the traditional anthropocentric paradigm of herbalism. It then discusses the successive stages of the method: sensory familiarization with the plant, the role of voice (including call and response), and the importance of performative incantations and murmurs. The problem of the rela-tionship between people and plants in contaminated areas is also addressed. An important part of the method described is speculation, which involves weaving a narrative about the plant and col-lectively creating its imaginative depiction. The practice ends with collating speculation with bo-tanical facts. This method combines mindfulness practices with the development of an approach based on knowledge and care.
Keywords: herbal practice, postsecularism, mindfulness, relationality, knowledge and care
Lista prac cytowanych:

Arystoteles. O duszy. Translated by Paweł Siwek, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1972.
Barad, Karen. Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Duke University Press, 2007.
Bennett, Jane. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Duke University Press, 2010.
Brach-Czaina, Jolanta. Błony umysłu. Sic!, 2003.
Brazier, Caroline. “Roots of Mindfulness”. European Journal of Psychotherapy & Counselling, vol. 15, no. 2, 2013, pp. 127-138.
Clifford, James. “Notes on (Field)Notes”. Field Notes on the Visual Arts: Seventy-Five Short Essays, edited by Karen Lang, Intellect Ltd, 2019, pp. 47-70.
Derrida, Jacques. The Animal That Therefore I Am. Translated by Marie-Louise Mallet, Fordham University Press, 2010.
Engelking, Anna. “Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji”. Język a Kultura, vol. 4, 1991, pp. 75-85.
Eremita, Marek. “O prawie duchowym”. Filokalia: Teksty o modlitwie serca, edited by Józef Naumowicz, Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, pp. 103-105.
Górska, Magdalena. “Feministyczna polityka oddychania”. Feministyczne nowe materializmy: Usytuowane kartografie, edited by Monika Rogowska-Stangret, and Olga Cielemęcka, translated by Olga Cielemęcka, E-naukowiec, 2018, pp. 182-195.
Haraway, Donna Jeanne. Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Duke University Press, 2016.
Harman, Graham. Traktat o przedmiotach. Translated by Marcin Rychter, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Jung, Jihye, et al. “Beyond Chemical Triggers: Evidence for Sound-Evoked Physiological Reactions in Plants”. Frontiers in Plant Science, vol. 9, Jan. 2018, p. 25.
Kotula, Franciszek. Po rzeszowskim Podgórzu błądząc; reportaż historyczny. Wydawnictwo Literackie, 1974.
Kujawska, Monika, et al. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych – Słownik Adama Fischera. Polskie Towarzystwo Ludowe, 2016.
Lowenhaupt Tsing, Anna. “Sztuki uważności”. Translated by Przemysław Czapliński, Teksty Drugie, no. 1, 2020, pp. 204-214.
Marcel, Gabriel, et al. Tajemnica bytu. Translated by Małgorzata Frankiewicz, Znak, 1995.
Marder, Michael. Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. Columbia University Press, 2013.
Miller, Elaine P. The Vegetative Soul: From Philosophy of Nature to Subjectivity in the Feminine. State University of New York Press, 2002.
Newberg, Andrew B., et al. “Cerebral Blood Flow Differences between Long-Term Meditators and Non-Meditators”. Consciousness and Cognition, vol. 19, no. 4, 2010, pp. 899-905.
Nietzsche, Friedrich. Ludzkie, arcyludzkie. Translated by Konrad Drzewiecki, Mortkowicz. Druk Anczyca i Spółki, 1908.
Palamàs, Gregori. The Triads. Translated by John Meyendorff, Paulist Pr., 1983.
Pseudo-Makary Egipski. “Modlitwa jest najważniejsza”. Filokalia: Teksty o modlitwie serca, edited by Józef Naumowicz, Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, pp. 75-84.
Rogowska-Stangret, Monika. Być ze świata: cztery eseje o etyce posthumanistycznej. Słowo/obraz terytoria, 2021.
Sandilands, Catriona. “Vegetate”. Veer Ecology: A Companion for Environmental Thinking, edited by Jeffrey Jerome Cohen, and Lowell Duckert, University of Minnesota Press, 2017, pp. 16-29.
“The Foundations of Mindfulness. Satipatthana Sutta”. Translated by Thera Nyanasatta, Access to Insight, June 2010, https://www.accesstoinsight.org/lib/authors/nyanasatta/wheel019.html.
Virtbauer, Gerald. “Presencing Process: Embodiment and Healing in the Buddhist Practice of Mindfulness of Breathing”. Mental Health, Religion & Culture, vol. 19, no. 1, 2016, pp. 68-81.
Waddell, Guy. Enchantment of Western Herbal Medicine. Aeon Books, 2019.
Wandersee, James H., and Elisabeth E. Schussler. “Preventing Plant Blindness”. The American Biology Teacher, vol. 61, p. 82.
Zamorska, Magdalena. “Etyka roślin: wiedza, troska i stawanie się z Innymi”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Kulturoznawcze, vol. 24, no. 3, 2020, pp. 43-62.

4,00