Wypadając z obiegów… Lata 80.

Czy możemy sobie wyobrazić lata 80. ubiegłego wieku poza podziałem na trzy obiegi kultury: oficjalny, finansowany przez instytucje państwowe; niezależny, związany z „Solidarnością”, politycznie zaangażowany oraz trzeci, alternatywny i najczęściej subkulturowo-młodzieżowy?

„Czas Kultury” należy do historii drugiego obiegu, politycznego zaangażowania, powielaczy i niebezpieczeństwa, które było kosztem autonomii. „Czas Kultury” należy również do historii trzeciego obiegu, do nowej generacji czasopism niezależnych, które sięgając po ironię jako narzędzie obrony samodzielności, działały na rzecz społeczeństwa pluralistycznego, obywatelskiego, niezależnego – poza dotychczasowymi hierarchami i wolnego od posłuszeństwa wobec władzy.

Po czterdziestu latach od premiery pierwszego numeru pisma chcemy zapytać o możliwość innej historii kultury i sztuki lat 80.: takiej, która problematyzuje relacje pomiędzy trzema obiegami, wskazuje na zjawiska, które je przecinały, załamywały ich trajektorie albo całkowicie nie mieściły się w znanych nam matrycach.

Pytania takie są konieczne, podobnie jak poszukiwanie nieszablonowych ujęć, które pozwolą stworzyć nowy układ, sieć relacji oraz spojrzeć na niedawną przeszłość, wciąż żywo pamiętaną, a zarazem najmłodszym pokoleniom znaną jedynie pośrednio. Podział na trzy obiegi wydaje się tak oczywisty, że niebezpiecznie zmierza ku dogmatowi. Dlatego proponujemy wypaść z obiegów i sprawdzić, co zobaczymy z innej perspektywy.

Nie narzucamy ram metodologicznych, choć preferujemy, jak zawsze w „Czasie Kultury”, nowe teorie i autorskie koncepcje. Jesteśmy otwarci na ujęcia eklektyczne, gęste opisy i syntetyczne przekroje, które uwyraźnią nieoczywistość idei trzech obiegów oraz złożoność praktyk twórczych i ich kulturowego, ekonomicznego i politycznego kontekstu. Szczególnie zajmują nas zjawiska oraz środowiska artystyczne, literackie, muzyczne, filmowe i teatralne, a także związane z nimi technologie, media i formy ekspresji.

Czekamy na artykuły, które pomogą zrozumieć takie zagadnienia, jak:

• jeśli nie obieg, to co? Lokalne periodyzacje, hierarchie i napięcia;
• jeśli nie obieg, to co? Inne kategorie, perspektywy, ujęcia lat 80.;
• działalność w kilku obiegach albo poza obiegami;
• inspiracje i przemieszczenia między obiegami;
• wspólne i wzajemne punkty odniesienia;
• związki transnarodowe i translokalne w latach 80.;
• archiwa, zapisy życia w latach 80.;
• gatunki, konwencje i eksperymenty;
• instytucjonalny, kulturalny i świadomościowy spadek po latach 80.;
• lata 80. wobec długiego trwania, przełomów, początków i końców.

Interesują nas mikrohistorie zjawisk, rzeczy i dzieł sztuki, biografie osób, organizacji i środowisk, lokalne legendy; zarówno efemerydy, odrzucone projekty i fiaska, jak i wydarzenia czy zjawiska, które uwidaczniają się w perspektywie długiego trwania i na tle porównawczym.

Lata 80. stanowią punkt centralny, ale nie sztywne ramy czasowe. „Długie lata 80.” można poszerzyć na czas od około 1976 roku do okresu transformacyjnego.

Lokalność, jak już wielokrotnie dowodziliśmy w „Czasie Kultury”, podobnie jak feminizm/gender/queer, nowy materializm, posthumanizm/postantropocentryzm, stanowi jedno z najbardziej konstruktywnych ujęć dla przewartościowań zastałych i kształtowania alternatywnych wizji. „Czas Kultury” od zawsze związany był z Poznaniem i Wielkopolską: z dużą radością rozpatrzymy prepozycje i artykuły odnoszące się do lokalnej historii, ale jesteśmy otwarci na ujęcia translokalne i transnarodowe.