Wszystko jest polityczne, a najczęściej prawda

Jej muzykę określa się chwytliwymi łatkami „hardcore poetry”, „power electronics” czy „slaveship punk”. W jej twórczości faktycznie można (bez trudu) odnaleźć egzemplifikacje wyżej wymienionych określeń, chociażby w prawdopodobnie jej najgłośniejszym, maksymalnie skondensowanym, bo niespełna półtoraminutowym utworze o wymownym tytule „Deadbeat Protest”. Rzucona w rozedrganym, wściekłym krzyku fraza:

Trying to save my black life
By fetishizing my dead life
Fuck, get away from me
You can see my dead body at the protest (x4)

faktycznie dość dobitnie określa zarówno środki wyrazu, jak i sam przekaz generowany przez Moor Mother. Jednakże chwytliwe epitety z pierwszego wersu jedynie ocierają się o fasadę zjawiska, jakim od czasu wydania swojego debiutanckiego albumu „Fetish Bones” (2016) jest Camae Ayewa. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat niezwykle płodna, interdyscyplinarna artystka dała się poznać jako kreatorka nieustannie poszukująca. Najchętniej określa siebie jako poetkę. Muzycznie bazuje na dwóch gatunkach pokochanych w wieku dorastania: punku i hip-hopie.

Camae urodziła się na komunalnym osiedlu Washington Park, w małym miasteczku Aberdeen w stanie Maryland, gdzie patologie społeczne były raczej normą niż wyjątkiem. I choć sama nie wpadła nigdy w większe tarapaty, to – jak wspomina w jednym z wywiadów – uciekanie z taksówek czy obrabianie dostawców pizzy było dla niej czymś normalnym. Już w czasach licealnych zaczynała rapować, jednocześnie wyróżniając się z tłumu rówieśników chociażby przez odmienny ubiór (tylko ona nosiła chinosy) i zamiłowanie do Bad Brains, The Specials czy Bikini Kill, ale dopiero wyjazd na studia fotograficzne do niedalekiej Filadelfii otworzyły ją artystycznie.

Wówczas Ayewa kojarzyła to miasto bardziej z Willem Smithem niż z rezydującym tam swego czasu Sun Ra. Pierwszym przebłyskiem jej talentu, na który zwrócono uwagę, był występ na tak zwanym open micu podczas festiwalu organizowanego przez The Roots, gdzie wykonała wymownie zatytułowany kawałek „Nowadays it’s all about the pussy”. W tym czasie miała też okazję zobaczyć na żywo koncert The Public Enemy, co wymienia jako jedno z najbardziej kształtujących ją wydarzeń. Nic dziwnego, że niedługo później Ayewa, znana również pod aliasem MMGZ, zachciała zostać drugim J Dillą – zaczęła więc samodzielnie produkować muzykę, wówczas dwa, trzy bity dziennie (oparte oczywiście na bluesowych czy soulowych samplach z kompozycji dobrze jej znanych z dzieciństwa).

Na tym etapie sięgnęła również po poezję, zwłaszcza utwory Maya Angelou, June Jordan czy Ntozake Shange. Inspiracje te wykorzystała jako frontmanka rockowo-punkowo-rapowego zespołu The Mighty Paradocs (działa do dziś), z którym przez dziesięć lat co poniedziałek występowała w ramach imprezy Rockers! Philly. Jak sama twierdzi, były to „koncerty bardziej podziemne niż ówczesna podziemna scena punkowa”, ale na przestrzeni lat właśnie dzięki nim rozwinęła możliwości swojego głosu, poszerzyła granice wolności scenicznej, a nade wszystko poznała przeróżnych twórców, w tym kluczową dla jej przyszłości Rasheedah Phillips.

Zanim jednak Moor Mother poświęciła się współpracy ze znaną afrofuturystką, nastąpił przełomowy dla jej świadomości politycznej moment udziału w wielkim proteście ulicznym w kontrowersyjnej i głośnej (odnosili się do niej RATM, 2Pac, KRS One, Jello Biafra) sprawie wyroku śmierci dla Mumii Abu Jamala – czarnoskórego działacza oskarżonego o zabójstwo policjanta. Ayewa wspominała to wydarzenie następująco: „Samo pójście w marszu poparcia dla niesłusznie skazanego członka Czarnych Panter było aktem zaangażowania, od którego nie było już odwrotu”.

Afrofuturyzm przybiera bardzo różne oblicza i głębokości, od powierzchownych, choć ważnych zjawisk popularyzujących ideę, począwszy od blockbustera „Czarna Pantera” z muzyką Kendricka Lamara, przez działalność Beyoncé czy Janelle Monáe, po głęboką eseistykę Ytashy L. Womack, Kodwo Eshuna czy wspomnianej Rasheedah Phillips. Ta ostatnia w roku 2011 założyła platformę The Afrofuturist Affair łączącą zainteresowanych tą myślą, by pięć lat później opublikować „Black Quantum Futurism Theory & Practice, Volume I” – książkę opisującą założenia idei, ale też przenoszącą je na płaszczyznę praktyki. Phillips wespół z Ayewą robią to zresztą na bieżąco w ramach codziennych działań pośród lokalnych społeczności. Ich aktywizm polega na organizowaniu różnego rodzaju warsztatów, prowadzeniu treningów (np. koszykówki dla młodzieży) etc.

Black Quantum Futurism, czyli założony przez ów duet kolektyw literacko-artystyczny, w afrofuturyzmie odsłania zupełnie inne myślenie o czasie: nie jako o zjawisku linearnym (które to uważa za opresyjne, narzucone przez białych kolonizatorów), tylko raczej jako zjawisku cyklicznym. Skupia się na przekazie międzygeneracyjnym i cierpieniu przodków, które dziś odczuwają w sobie ich następcy. Historia Ameryki jest niepełna, bo przez większość czasu ogromna część czarnoskórej twórczości nie mogła być drukowana, publikowana; przekazywana była tylko ustnie. W celu uratowania od zapomnienia tego dziedzictwa należy ciągle szukać korzeni i fundamentów „czarnej” tożsamości”, a zachowane przekazy nieść dalej, transponując je na współczesną modłę, przy okazji krzycząc o niesprawiedliwości, odreagowując zbiorową traumę afroamerykańskiej społeczności. Afrofuturyzm popularyzowany przez BQF stara się też zredefiniować pojęcie technologii; nadać odpowiednią powagę zagadnieniu podróżowania w czasie, przede wszystkim poprzez wyobraźnię, medytację, jak też przy pomocy muzyki. Nie znaczy to jednak, że nie zwraca uwagi na inne nie mniej gorące tematy, takie jak przemoc domowa czy feminizm.

Pomimo że faktyczny solowy debiut Moor Mother stanowi epka „Alpha Serpentis” z 2012 roku, a pierwszy longplay wydany w niszowym, kasetowym DIY-labelu Vague Audio Tapes to „Moor Mother Goddess” z 2015 roku (na Discogs deklaruje jego posiadanie pięć osób, sto pięćdziesiąt jeden jest chętnych na zakup!), powszechnie jednak za tak zwany oficjalny debiut uznaje się dzisiaj szeroko komentowane, a wydane nakładem punkowego Don Giovanni Records (z którym artystka jest związana do dziś) w 2016 roku „Fetish Bones”. To dzieło kompletne, rozpoczynające się konkretnym wyłożeniem sprawy: „To będzie podróż śladem zamieszek rasowych od 1866 roku do chwili obecnej”. Materiał meandruje wokół wściekłego rapu, spoken wordu, free jazzu, wyrazistej elektroniki, ale też noise’u i sampli, zarówno tych „rodem z pól bawełny”, jak i wokalnych próbek dwóch tragicznie zmarłych kobiet Sandry Bland i Natashy McKenna. Oryginalna, buzująca forma oplata sobą mnóstwo wyrazistej, podawanej bez ogródek treści, inspirowanej zarówno konkretnymi wydarzeniami historycznymi i dzieciństwem twórczyni, jak i ogólnikową narracją afrocentryczną, muzycznie czerpiącą jednocześnie z dziedzictwa Ursuli Rucker i Alice Coltrane, jak również Death Grips, Atari Teenage Riot czy clipping.

Pomiędzy debiutem a kolejnym albumem Moor Mother trafiła na wydarzenie Musicians Against Police Brutality, spontanicznie powstałe po zabójstwie Akai Gurleya przez nowojorską policję. Tam spotkała saksofonistę Karla Neuringera i kontrabasistę Luke’a Stewarta, co poskutkowało zawiązaniem przez nich freejazzowej grupy Irreversible Entanglements, do której dołączyli trębacz Aquiles Navarro i perkusista Tcheser Holmes. Grupa stała się, poza działalnością solową Amerykanki, jej drugim muzycznym fundamentem (od 2017 roku trzy studyjne albumy).