Ciekawy przypadek Kurta Cobaina

Na początku kwietnia minęło trzydzieści lat od śmierci Kurta Cobaina – wokalisty i gitarzysty grupy Nirvana. Kultura popularna przerobiła tę historię na setki sposobów (poprzez książki, filmy, artykuły, analizy, wspomnienia, teorie spiskowe) – może nastał więc czas, aby przedstawić ją nieco inaczej (choć nie bez wykorzystania znanej konwencji)?

***

Jesteśmy w drugiej połowie XXI wieku.

Konflikty zbrojne na Ziemi zaczęły się przelewać z kontynentu na kontynent, a ludzkość po raz pierwszy od blisko stu lat stanęła przed realną groźbą całkowitej zagłady atomowej. Wyścig zbrojeń między największymi mocarstwami osiągnął niebotyczne rozmiary: każde z nich wyprodukowało zapas bomb daleko wykraczający poza liczbę potrzebną do unicestwienia wrogich celów. Europejscy naukowcy obliczyli, że poziom „overkill” – nadmiernej niszczycielskiej mocy drzemiącej w głowicach nuklearnych – przekroczył minimum niezbędne do zlikwidowania przeciwnika ponad trzy miliony razy. Imperia mają w arsenałach broń masowego rażenia, zdolną wielokrotnie zniszczyć całą planetę. Badacze odkryli przy tym, że takiego pandemonium i późniejszej zimy nuklearnej nie przeżyłaby żadna złożona forma życia.
Istnieją też obserwatorzy, których perspektywa rozciąga się znacznie dalej niż ziemski punkt widzenia. Prastara rasa Exaybachayan z Frolixa 8 – odległej planety zlokalizowanej w podwójnym układzie słonecznym Cygnus X-1 w Gwiazdozbiorze Łabędzia – przyglądała się rozkwitowi Ziemi od wielu miliardów lat, gdy nie istniały na niej nawet pierwociny istnienia. W ramach ukierunkowanej panspermii Exaybachayanie „zasiali” na naszej planecie życie w całej jego niemal nieskończonej obfitości i różnorodności, a potem dyskretnie wpływali na postęp gatunku ludzkiego, tak jak czynili to z innymi cywilizacjami na innych planetach we wszechświecie. Wiedzieli, że ewentualna zagłada Ziemi zaburzyłaby równowagę Układu Słonecznego i całej Drogi Mlecznej, a tym samym wpłynęła na harmonię całego kosmosu; proces ten trwałby wprawdzie bardzo długo, ale jego skutki byłyby nieuchronne.

Exaybachayanie osiągnęli jednak najwyższy, siódmy typ rozwoju w rozszerzonej skali Kardaszowa, czyli Omega-minus. To oznaczało, że potrafili manipulować nie tylko elementarnymi cząstkami materii, takimi jak kwarki i leptony, ale również fundamentalną strukturą czasoprzestrzeni: tworzyć własne wszechświaty, swobodnie przemieszczać się między nimi a wszechświatami równoległymi i dowolnie zmieniać prawa fizyki w każdym zakątku kosmosu. Ta ostatnia umiejętność była niezbędna, aby odwrócić los Ziemi – i zrobić to dosłownie: Exaybachayanie uznali, że jedynym ratunkiem dla naszej planety jest cofnięcie czasu do momentu, w którym ludzkość rozszczepiła atom, a następnie pokierowanie nią w taki sposób, aby mogła uniknąć widma apokalipsy. Przybysze z Frolixa 8, wykorzystując nieprzebraną wiedzę o wielkoskalowych machinacjach dotyczących prawideł fizycznych, doprowadzili na Ziemi do trzęsienia czasu.

Efekt eksperymentu Exaybachayan był natychmiastowy: na ułamek sekundy ziemska teraźniejszość się zatrzymała, a następnie wszystko, co kiedykolwiek wydarzyło się na Ziemi, zaczęło dokonywać się ponownie, lecz w odwróconej chronologii. Z przeciwstawnym biegiem czasu łysym wyrastały włosy, chorzy zdrowieli, sukcesywnie kurczył się dorobek naukowy (łącznie z wiedzą na temat rozszczepiania atomu, co stanowiło nadrzędny cel Exaybachayan), technologia stawała się coraz prostsza i bardziej przyjazna. „Strzała czasu” Martina Amisa i „Memento” Christophera Nolana wreszcie nabrały sensu.

Jedną z najbardziej niezwykłych konsekwencji płynięcia czasu w odwrotnym kierunku był zaburzony wektor ludzkiego życia: oto bowiem każdy człowiek, który umarł przed trzęsieniem czasu, rodził się ponownie w dniu swojej śmierci – i wiedział, ile lat przeżyje, nim na dobre powróci do matczynego łona.

Gdy zegar zawrócił o pół wieku, do roku 1994, zawróciło życie dwudziestosiedmioletniego Kurta Cobaina. Zaczęło się niemal tak, jak życie wszechświata: od wielkiego wybuchu. Ściślej rzecz biorąc: od wystrzału z samopowtarzalnej strzelby Remington podarowanej muzykowi przez przyjaciela. Zaledwie kilka dni wcześniej prochy Cobaina przetransportowano do krematorium i wsadzono do wielkiego pieca, gdzie pod wpływem malejącej temperatury uformowały jego drobne ciało. Następnie przewieziono je kolejno do zakładu pogrzebowego, prosektorium i w końcu do posiadłości Cobaina w Seattle; tam położono je na podłodze szklarni nad garażem. Pewien elektryk powiadomił władze, że odnalazł zwłoki, a następnie oddalił się z miejsca samobójczych narodzin. Trzy dni później Cobain wyrwał się z rigor mortis i wyciągnął strzykawką heroinę ze swych żył. Był 5 kwietnia.

Sześć dni później Cobain pokonał ogrodzenie ośrodka rehabilitacyjnego Exodus w Los Angeles, aby odwrócić bieg kuracji odwykowej. Wkrótce potem artysta znalazł się w Rzymie, gdzie w hotelu Excelsior „wycofał się” z realizacji planu odebrania sobie życia, wymiotując szampanem i rohypnolem. Mimo wszystko pragnął żyć, choć zdawał sobie sprawę, że jego egzystencja skończy się za niecałe trzy dekady, podczas których będzie cofał się w rozwoju aż do powrotu do macicy.

Macica po łacinie to „Uterus”, a „In Utero” oznacza „W macicy”; takiego sformułowania użyła w swym wierszu żona Cobaina, a on pomyślał, że to znakomity tytuł na pierwszą, a właściwie ostatnią płytę Nirvany – zespołu, w którym Cobain grał na gitarze, śpiewał, pisał teksty i muzykę. Album został wycofany ze sklepów we wrześniu 1993 roku, ale należało go jeszcze wymazać w studiu nagraniowym.
Zaczęto od kasowania singli promujących „In Utero”: najpierw ze sklepowych półek zniknął „All Apologies”, a potem „Heart-Shaped Box”; temu drugiemu utworowi towarzyszył wideoklip, który również zdemontowano klatka po klatce, kadr po kadrze. Wszystkim tym zabiegom towarzyszyły coraz mniej entuzjastyczne recenzje krytyków muzycznych i malejący sukces komercyjny. Muzycy grupy – oprócz Cobaina byli to basista Krist Novoselic i perkusista Dave Grohl – byli zadowoleni z albumu, ale nie mieli wyjścia: w świecie rządzonym przez odwrotny upływ czasu musieli wejść do studia i po kolei rozebrać na części każdą piosenkę do poziomu wersji demo, a potem całkowicie o niej zapomnieć. W sukurs przyszedł im producent Steve Albini, który okazał się bardzo pomocny: usuwał wszystkie ścieżki wokalne i instrumentalne, demontował mikrofony otaczające zestaw perkusyjny, a pod koniec pracy oddał członkom Nirvany sto tysięcy dolarów za swoje usługi.

Po dwóch tygodniach rozbiórka „In Utero” była gotowa – Cobain, Novoselic i Grohl mogli opuścić studio Pachyderm w Cannon Falls w stanie Minnesota, do którego przybyli w lutym 1993 roku, w środku mroźnej zimy. Zbliżała się jednak jesień, a kolejny rok miał upłynąć członkom Nirvany na konsekwentnym wymazywaniu kolejnych piosenek podczas prób w piwnicy domu Grohla. W przeszłej przyszłości Nirvanę czekało apogeum popularności. Najpierw jednak, w lutym 1992 roku, rozpoczęło się tournée obejmujące prawie sto koncertów na czterech kontynentach. Występy na żywo w warunkach odwróconej chronologii miały zresztą bardzo interesujący przebieg: wyczerpani muzycy wchodzili na scenę przy akompaniamencie wiwatów i braw, przez godzinę grali wspak, a z każdym utworem wstępowały w nich nowe siły i pod koniec koncertu byli całkiem wypoczęci.

Trasa koncertowa promowała „Nevermind”, drugi album Nirvany (a ponieważ grupa nagrała tylko trzy longplaye, ta konkretna płyta była druga w kolejności w obydwu wymiarach czasowych). Kiedy około ośmiu milionów nabywców na całym świecie poczęło masowo zwracać krążek do sklepów, ich właściciele zdecydowali się oddać cały nakład do wytwórni płytowej DGC Records – był wrzesień 1991 roku. Podobny los spotkał wideoklipy do przebojowych singli „Smells Like Teen Spirit”, „In Bloom”, „Come As You Are” i „Lithium”: wszystkie zostały zdjęte z anteny MTV i innych stacji, a następnie skrupulatnie odreżyserowane. „Smells Like Teen Spirit” z największego hitu Nirvany stał się zwykłym singlem przerobionym na wersję demo. Przepadł także sam „Nevermind” – trzynaście piosenek znikło z powszechnej świadomości nuta po nucie, takt po takcie, wers po wersie. Masakra na muzyce trwała tylko pięć tygodni, a dokonano jej w Sound City Studios w Los Angeles.