vol. XXXIX, no. 2, 2023
Zwierzę i (nie)ludzka historia. Ulubieńcy tyranów w wierszach Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta
Krystyna Pietrych
Uniwersytet Łódzki
ORCID: 0000-0001-9796-185X
Zakres stron: 134–145
Abstrakt:
Zwierzę i (nie)ludzka historia. Ulubieńcy tyranów w wierszach Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta
Przedmiotem refleksji w artykule są dwa wiersze. Pierwszy, Monolog psa zaplatanego w dzieje Wisławy Szymborskiej, w którym zwierzęcy sposób postrzegania został sprowadzony do niewiedzy, do oglądu drobnych zdarzeń bez świadomości ich szerszego kontekstu i intelektualnych uzasadnień – w efekcie stając się niemal behawiorystyczną relacją z rozgrywających się wydarzeń. Drugi wiersz, Kaligula Zbigniewa Herberta jest opowieścią o końskim ulubieńcu władcy, zwierzęciu, którego żywot został sprowadzony do zaspokajania chorych zachcianek człowieka. Nie ma tu miejsca na jego nie-ludzką tożsamość i odrębność. W zakończeniu obu wierszy pojawia się element niedający się wpisać w antropocentryczną perspektywę: cierpienie zwierzęcia. Odsłania się w nim naga obecność bytu Innego, będąca apelem o odpowiedzialność za los tych, których wcześniej udomowił.
Słowa kluczowe: animal studies, poezja, antropocentryzm, cierpienie, odpowiedzialność
Abstract:
Animal and (Non)Human History. The Favorites of Tyrants in the Poems of Wisława Szymborska and Zbigniew Herbert
In this article, two poems are the subject of reflection. The first is Monolog psa zaplątanego w dzieje (Monologue of a Dog) by Wisława Szymborska, in which the animalistic form of perception is demoted to ignorance, viewing minor events without an awareness of their broader context and intellectual justifications – in effect becoming an almost behaviorist account of the unfolding events. The second poem, Kaligula [Caligula] by Zbigniew Herbert, is the story of the ruler’s equine favorite, an animal whose life was reduced to satisfying the sick whims of man. There is no room here for its non-human identity and distinctiveness. At the end of both poems, there is an element that does not fit into an anthropocentric perspective: the animal’s suffering. It reveals the naked presence of the Other’s being, which is an appeal to accept responsibility for the fate of those that have been domesticated.
Keywords: animal studies, poetry, anthropocentrism, suffering, responsibility
0,00zł
