Bezpośrednią inspiracją do powstania książki „Poznań w działaniu. Społeczne inicjatywy dawniej i dziś” była potrzeba opowiedzenia o historii poznańskich inicjatyw oddolnych i tradycjach organicznikowskich. Nazwanie i scharakteryzowanie aktywności podejmowanych przez poznaniaków (a niekiedy, szerzej, także i Wielkopolan) wydaje się jednak potrzebne nie tylko dla lokalnej społeczności, ale także dla szerszego grona czytelników z innych miast. Stanowi bowiem dobry przykład zdolności do wypowiadania własnego zdania, wyrażania niezgody na zastany stan rzeczy, a niekiedy także i zapis konstruktywnego buntu. Książka ta może być zatem istotnym świadectwem wysiłków i zmagań, ale też skuteczności i zaangażowania bohaterów tej książki. „Poznań w działaniu…” powstał z przekonania, że ich doświadczenia, aktywność i determinacja są ważną częścią historii Poznania i Wielkopolski. Już najwyższy czas, aby tę historię opowiedzieć i aby ją udokumentować.

Niniejszy tom pomyślany jest ponadto jako przykład na to, jaką wagę i znaczenie może mieć lokalność. Warto się zastanowić, czy silny, scentralizowany przekaz kulturowy, który ujawnia się w najważniejszych sferach życia Polaków i który tak mocno obecny jest w edukacji, można równoważyć narracją regionalną. Widziana w takiej perspektywie lokalność okazuje się znaczącą kategorią, także kulturową, wskazującą na różnorodność. W tym sensie wbrew powszechnej opinii Polska przestaje być kulturowym monolitem, ale cechuje ją wielokulturowość rozumiana już (niestety) nie jako wieloetniczność czy wielowyznaniowość, tylko w kategoriach specyfiki regionalnej i odmiennego dziedzictwa historycznego poszczególnych części kraju. Tak ujmowana lokalność nie dzieli społeczeństwa na stereotypową Polskę A i B. Jest konstruktywna i pozwala myśleć pozytywnie o różnicach pomiędzy regionami kraju, wydobywając odmienności, które składają się na kulturową mapę Polski. Silne centrum, tworzone kosztem osłabienia regionów i ograniczania ich niezależności, oddala nas od demokracji, podczas gdy zanurzenie się w lokalności oznacza pogłębienie postaw demokratycznych i zbliżenie do ludzi oraz ich codzienności.

[ze wstępu Małgorzaty Praczyk]

Książka ukazała się w ramach realizacji projektu „Organiczny Poznań” w programie Patriotyzm Jutra Muzeum Historii Polski oraz dzięki wsparciu finansowemu Miasta Poznania.