Autor analizuje coraz częściej spotykaną zarówno w publicystyce, jak i literaturze naukowej analogię między niewolnictwem atlantyckim a systemem folwarczno-pańszczyźnianych. O ile porównanie to jest jego zdaniem uprawomomocnione pod kątem moralnym, o tyle jest ono mało przydatne poznawczo, gdyż nie pozwala zrozumieć specyfiki pańszczyzny. Bez tego nie jesteśmy w stanie ani zrozumieć tego, gdzie zachodzi ciągłość między tamtym ustrojem a współczesnym polskim społeczeństwem, ani nie możemy rozliczyć się z piętnem historii. Powodem, dla którego wciąż traktujemy pańszczyznę jako „polskie niewolnictwo”, jest zdaniem autora okcydentalizm, czyli przekonanie o tym, że lokomotywą globalnej historii był Zachód. Krótka analiza „prawdziwego” niewolnictwa, jakie panowało w Polsce w czasach pierwszych Piastów i które było konsekwencją eksportu niewolników do świata islamu, pokazuje, jak można mówić o historii ludowej w Polsce bez obciążenia okcydentalizmem.

Słowa kluczowe: niewolnictwo, pańszczyzna, geneza państwa, długie trwanie, Polska, klasy społeczne