Piekło, niebo: dziewczyńskość

Czy Greta Thunberg nie przypomina nam Pippi Pończoszanki? Czy to nie jedna z najważniejszych postaci współczesnego świata? Proponujemy wyjście od figury Pippi – mądrej, niezależnej, szalonej dziewczynki, walczącej o siebie, niepoddającej się wpływom „dorosłych”, odmawiającej udziału w socjalizacji – jako inspiracji dla rozważań traktujących dziewczyńskość jako doświadczenie pełni życia, rodzaj paradoksalnej entelechii, która z wejściem w dorosłość traci swoją niepowtarzalną wartość, nigdy przy tym jednak nie znikając. Współczesna Pippi walczy nie tylko o siebie, ale też o przyszłość naszej planety.

Nasza propozycja numeru tematycznego „Czasu Kultury” skupia się na dziewczyństwie (girlhood) rozumianym wielowymiarowo: przede wszystkim jako okres w życiu kobiet rozpięty między dzieciństwem a dorosłością, kluczowy dla formowania się tożsamości, oraz jako konstrukcja kulturowa odwołująca się do społecznych wyobrażeń i stereotypów na temat wieku i płci, zmienna w czasie i zróżnicowana lokalnie. Zgodnie z postulatami rozwijających się od lat 90. XX wieku girlhood studiem pojmujemy dziewczyństwo jako autonomiczny okres w życiu, odchodząc od postrzegania dziewczyn wyłącznie jako przyszłych kobiet. Ciekawi nas często pomijany w kulturze aspekt niezwykłej ciekawości, jaką przejawiają dziewczyny wobec świata, siebie, wszelkiej inności, która niestety wraz z socjalizacją maleje albo znika.

Chcemy zwrócić uwagę na zróżnicowanie doświadczeń związanych z byciem dziewczyną, postaramy się także dostrzec elementy wspólne. Interesują nas przestrzenie rebelii i oporu, ale także podporządkowania i uległości. Ważnym zagadnieniem jest dla nas, zdarzająca się czasem, totalna odmowa uczestnictwa w świecie ze strony dziewcząt. Zwracamy także uwagę na niejasność kategorialną, traktując czas pomiędzy dorosłością i dzieciństwem jako przymierzanie i porzucanie tożsamości, utrzymywanie i wycofywanie seksualności. Wszystkie te gry są rodzajem negocjowania własnej niezależności, która nie ma ustalonych granic.

Dziewczyńskość może być traktowana też jako część zakresu badań men’s studies czy queer studies. Widzimy, że otwiera ona pola badawcze w niemal wszystkich dziedzinach współczesnej humanistyki i nauk społecznych. Warto na przykład wrócić do koncepcji Jungowskich i przyjrzeć się archetypowi dziewczyny i matki, co z kolei pozwala spojrzeć świeżym okiem na relację matka–córka, zwłaszcza ze współczesnej perspektywy. Interesują nas stare i nowe reprezentacje dziewczyn w dyskursach pedagogicznych, społecznych, literackich oraz w kulturze popularnej (figury chłopczycy, buntowniczki, anorektyczki, córeczki tatusia, dyspozytariuszki tajemnicy, posłanki, detektywki), a także w aspekcie politycznym (udział młodzieży w protestach ekologicznych, strajkach kobiet).

Proponujemy podjęcie następujących tematów:
– współczesne dziewczyny wobec toposów kulturowych dziewczyńskości jako wytworów męskiej optyki, pożądania i fantazji,
– dziewczyny i edukacja seksualna,
– religijność dziewczyn,
– nieheteronormatywność dziewczyn,
– miłość, nienawiść i pragnienie wiedzy,
– martwe dziewczyny w popkulturze,
– samobójstwa dziewcząt,
– dziewczyńskość w literaturze współczesnej,
– zmiany kulturowego i społecznego wizerunku dziewczyny,
– dziewczyńskość w procesie wychowania,
– monstruarium dziewczyńskie.