Demontaż rzeczywistości

Tym razem Art Stations zaprosiło do współpracy kuratorów Zuzannę Hadryś oraz Michała Lasotę z Galerii Stereo. Po raz kolejny dzieła z kolekcji Grażyny Kulczyk zostały zestawione z najnowszymi realizacjami polskich i zagranicznych artystów.

Założenia wystawy oparte są na tekstach Georgesa Pereca, francuskiego eseisty i pisarza, członka literackiej grupy OuLiPo. Perec, nazywany największym eksperymentatorem formalnym w literaturze II połowy XX wieku, zakładał zwrócenie uwagi ku banałom rzeczywistości. Poprzez pochylanie się nad tym, co pospolite, namawiał do dostrzegania niespodziewanych napięć i prawd o ludzkiej egzystencji. Prawda leży w tym, co drobne i z reguły pomijane. Ekspozycja skupiona została na trzech filarach: analiza/dekonstrukcja/przekonfigurowanie, „pokątne działania” oraz wyabstrahowanie detalu z naturalnego otoczenia.

Zaraz po spotkaniu z bardzo wyważonym obiektem Sol Le Witta „Form Derived from A Cube” (1983) uderza ogromna, zmodyfikowana cyfrowo fotografia „Bahrain II” (2005) Andreasa Gursky’ego. Lotnicze zdjęcie toru Formuły 1 na pustyni w Bahrajnie dzięki komputerowym zabiegom zostało pozbawione dynamiki, z jaką kojarzymy takie miejsca. Siła została przesunięta gdzieś poza kadr. Pozostała wyciszona ścieżka w stonowanych barwach. Tuż obok w swą ascetyczną strukturę wciąga „Przedział pamiętania” (2013) Wojciecha Bąkowskiego. Jak zawsze, u autora „Filmów mówionych” mamy do czynienia z perfekcyjnie zrealizowaną instalacją kojarzącą się z malarskim minimalizmem. Bąkowski porusza tu temat ulotności pamięci.  Ostrosłup pozbawiony środka to obiekt audio, z którego wydobywa się „zamglony” bas oraz świst z wyraźnie wyciętym tonem średnim, symbolizującym brak czy pustkę wspomnień.

Jedno ze zdań Pereca, zamieszczone w tekście „Przybliżenia czego?” w broszurce wydanej z okazji wystawy, brzmi „Jak mówić o «rzeczach wspólnych» czy raczej: jak je okiełznać, zdemaskować, wydobyć z niebytu […]”. Słowa te wyraźnie korespondują z pracą Gizeli Mickiewicz: „Zapominanie większych całości” (2013). Obiekt – rozłożona na pojedyncze części kanapa, przywodzi na myśl popularne w branży reklamowej fotografie typu packshot. Ten rodzaj prezentowania przedmiotów pozwala odbiorcy dokładniej się przyjrzeć rzeczom i ich elementom składowym. U Mickiewicz rozmontowanie obiektu ma wartość dodaną, bo w kontekście wystawy rzecz przestaje pełnić swoją pierwotną funkcję, zostaje zdemaskowana, pozbawiona umowności. Z kolei fotografie Zygmunta Rytki, zatytułowane „Obiekty chwilowe. Projekt transformacji I-V” (1988), ukazują jak przedmioty anektują przestrzeń. Odpowiednie spojrzenie wynosi je do rangi wydarzenia pożerającego uwagę widza i przestrzeń, w której się znajdują.

Tak zwane pokątne działania, jak nazywają je w tekście kuratorskim Hadryś i Lasota, reprezentują na przykład Mateusz Sadowski („Raz na zawsze”, 2012–2013) i Igor Krenz („Istnieje tylko lewa krawędź ekranu”, 1998; „Zniknięcia pudełka zapałek”, 2001; „Dwa zniknięcia kulki w przestrzeni równoległej”, 1999). Pierwszy fotografuje pozbawione znaczenia sytuacje: półkę z lekko zabrudzoną ścianą, narożnik białej ściany czy inną białą powierzchnię. Z kolei drugi za pomocą zarejestrowanych kamerą performansów ukazuje komizm sytuacji, ponieważ na ekranie dzieje się dosłownie to, co zawarte jest w tytule filmu. Poziom drugi galerii, gdzie umieszczone są wymienione w tym akapicie prace, domyka monumentalna „Szyna”(1996) Romana Stańczaka, która prezentuje zmaganie się autora z ciężkim materiałem toru przeciwstawionego delikatnej konstrukcji „Nie za daleko” (2012) Gizeli Mickiewicz.

Proponowane przekonfigurowanie ułamków rzeczywistości pozostawia odbiorcę z nie lada wyzwaniem, namawia do łamania schematów i podbudowuje założenia sztuki współczesnej. „Rzeczy wspólne” stanowią wystawę skrojoną z dużą precyzją. Estetycznie wysublimowaną ekspozycję cechują minimalizm, dopracowane sposoby rozmieszczenia i korespondowania prac oraz fetyszystyczny w swej prostocie komunikat oparty o trywialną przecież codzienność.

„Rzeczy wspólne”
20.09. – 31.12.2013
Poznań, Galeria Art Stations Foundation
artyści: Wojciech Bąkowski, Vanessa Billy, Andreas Gursky, Edward Krasiński, Igor Krenz, Norman Leto, Piotr Łakomy, Gizela Mickiewicz, Agnieszka Polska, Kilian Rüthemann, Zygmunt Rytka, Mateusz Sadowski, Mikołaj Smoczyński, Roman Stańczak, Sol LeWitt

fot. Zygmunt Rytka, „Obiekty chwilowe. Projekt transformacji II”, 1988
źródło: materiały prasowe organizatora