Nowa Gazownia – ikona nowoczesnego miasta

28 stycznia 2011 roku w Cafe Pracownia w Poznaniu odbyła się konferencja prasowa założycieli Stowarzyszenia Nowa Gazownia. Przedstawiono idee i cele Stowarzyszenia, odpowiedziano na pytania dziennikarzy, poddano pod publiczną dyskusję tę nową inicjatywę kulturalną w Poznaniu.

Konferencję rozpoczął Marek Wasilewski, profesor Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, pełniący tymczasowo funkcję prezesa (do wyłonienia prezesa w głosowaniu) Stowarzyszenia Nowa Gazownia. Wyjaśnił, że aby zrozumieć przyczyny powstania  Stowarzyszenia trzeba się cofnąć mniej więcej o 2 lata, kiedy to media podniosły temat terenów Starej Gazowni w Poznaniu i potencjału tej przestrzeni. Temat ten został podjęty przez władze miasta i po wielu dyskusjach został wdrożony konkurs na koncepcję zagospodarowania terenów Starej Gazowni. Grono osób pod patronatem Stowarzyszenia Czasu Kultury złożyło projekt, który zwyciężył w tym konkursie. Przez ostatnie 2 lata działo się jednak w tej sprawie niewiele, również dlatego, że obszar działalności Stowarzyszenia Czasu Kultury jest szeroki, ale jego priorytetowe cele są inne niż rewitalizacja Starej Gazowni.

Dlatego postanowiono powołać Stowarzyszenie Nowa Gazownia, którego głównym celem statutowym jest aktywne popieranie idei powstania Centrum Kultury Nowa Gazownia, wspieranie i monitorowanie tego procesu. Stowarzyszenie jest z założenia otwarte dla każdego, kto identyfikuje się z ideą rewitalizacji terenów Starej Gazowni i powstania tam centrum kultury.

Między innymi z inicjatywy osób wchodzących dziś w skład Stowarzyszenie NG powstaje pawilon informacyjny, który ma przypominać mieszkańcom i władzom miejskim o sprawie Nowej Gazowni. Pawilon ten ma być elementem szerszego planu rewitalizacji Chwaliszewa poprzez działania społeczne, dyskusje, edukację czy działania kulturalne. Ma to być także przestrzeń dla  mieszkańców i gości miasta Poznania – mała agora dla spotkań, dyskusji i nowych idei. Stowarzyszenie będzie brało aktywny udział w pracach nad tym pawilonem, który ma być początkiem budowania tożsamości instytucji.

Jak podkreślał Michał Górny, Stowarzyszenia NG ma na celu nie tylko przypominanie władzom miasta o rewitalizacji terenów Starej Gazowni, ale także pomagać w tym przedsięwzięciu. Wsparcie władz i mieszkańców miasta, świadomość poznaniaków, jak istotna jest to inwestycja, są kwestią dla Stowarzyszenia priorytetową. Zdaniem założycieli Stowarzyszenia NG, jest to być może jedna z ostatnich szans Poznania, by stać się ponadregionalnym ośrodkiem kulturalnym.

Założyciele Stowarzyszenia zaznaczyli też, że w trakcie opracowywania projektu Nowej Gazowni odbyto szereg podróży studyjnych po Europie, kontaktowano się z przedstawicielami różnego typu instytucji kultury.

Agata Rogoś  przywołała wizytę w Galerii Sztuki Współczesnej w Lipsku. Wymieniła też dwa najważniejsze wyznaczniki, na które zwracano uwagę podczas podróży studyjnych: organizacja i struktura. Istotna jest inspirująca innowacyjność wobec standardowych rozwiązań strukturalnych instytucji kultury w Polsce oraz szerokie spektrum programu merytorycznego.

Wśród innych odwiedzonych instytucji kultury było centrum Barbican w Londynie, które łączy galerie, teatry, kina, sale koncertowe, dostarczając mieszkańcom Londynu szeroki wachlarz propozycji kulturalnych. Jak podkreślał Marek Wasilewski dzielnica Barbican została w dużej mierze zniszczona przez bombardowana podczas II wojny światowej i jest to jeden z pierwszych przykładów kulturalnej rewitalizacji dzielnicy, zanim ta moda przyszła w trakcie rządów Tony’ego Blaira. Od tamtej pory rewitalizacja poprzez kulturę stała się standardem zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w wielu innych europejskich miastach. Członkowie Stowarzyszenia NG odwiedzili również Linz, Sztokholm czy Helsinki.

Instytucje w Brukseli i Lyonie są świetnymi przykładami na funkcjonowanie dużych obiektów o multidyscyplinarnym charakterze, będących własnością skarbu państwa. Jak mówiła Anna Hryniewiecka, miejsca takie zarządzane są jednak przez organizacje bez celu komercyjnego, które prowadzą tam działalność kulturalną. Instytucje są finansowane ze skarbu państwa, ale również przez fundacje i ze źródeł prywatnych.

Dla członków Stowarzyszenie NG istotne jest nie tylko zainicjowanie zmian na terenach Chwaliszewa, ale też zmiana wizerunku Poznania. Waldemar Kuligowski przekonywał, że Nowa Gazownia ma być nie tylko kolejną instytucją kultury. Działalność Nowej Gazowni ma się odbywać na wielu polach: kultury, sztuki, edukacji, informacji i innej szeroko pojętej twórczej aktywności. Założyciele Stowarzyszenia NG nie mają na celu powielania istniejących już instytucji. Szukają nowej formuły, by rozbudzić martwe dotychczas miejsce.

Marek Wasilewski podjął ponadto temat rosnącego deficytu przestrzeni publicznej, która staje się coraz bardziej sprywatyzowana. W przestrzeni galerii handlowych, prywatnych parków ludzie są klientami, nie gospodarzami. Nowa Gazownia ma być miejscem, gdzie mieszkańcy będą u siebie, będą uczestnikami, bez względu na swój status materialny – co jest istotną zmianą paradygmatu.

Cele Stowarzyszenia NG zakładają rezygnację z eventów, festiwali – działania tego typu mają już wsparcie samorządów. Konsekwencją tych akcji (pochłaniających większość środków finansowych przeznaczonych na kulturę w Poznaniu) jest kilkugodzinny występ wielkiej gwiazdy lub festiwal, po którym o mieście jest głośno przez krótką chwilę. Stowarzyszenie chce stworzyć „maszynę” kulturalną, która będzie funkcjonowała bez przerwy. Efekt takiego miejsca jest znacznie trwalszy, podczas gdy pojedynczy event znika i miasto wraca do poprzedniego stanu.

Stowarzyszenie Nowa Gazownia zrzesza ludzi o różnych doświadczeniach w dziedzinie kultury: artystów takich, jak Izabela Gustowska czy Andrzej Syska, naukowców, menadżerów kultury, akces do Stowarzyszenia zgłosił też niedawno Paweł Szkotak, dyrektor Teatru Polskiego w Poznaniu. W skład Stowarzyszenia wchodzą także architekci, w przyszłości również prawnicy. Założyciele dokładają więc starań, żeby nie była to tylko inicjatywa artystów, chcą, by Stowarzyszenia reprezentowało różne spojrzenia, opinie i doświadczenia.

31 stycznia 2011 Spółka Akcyjna Aquanet ogłosiła sprzedaż swojej części kompleksu Starej Gazowni, na kwiecień zaplanowała licytację Hali Filtrów. Realizacja projektu Nowa Gazownia stanęła więc pod znakiem zapytania. Sprawa została postanowiona na ostrzu noża – jest to test wiarygodności włodarzy miasta. Czy Prezydent Poznania, zgodnie z deklaracjami składanymi od 3 lat, podejmie decyzję o zakupie tych nieruchomości w celu rewitalizacji terenów nad Wartą dla kultury? Czy sprawa, jak zwykle, skończy się na „dobrych chęciach”? Na odpowiedź na to pytanie będziemy musieli jeszcze trochę poczekać.

Zobacz i przeczytaj więcej o Stowarzyszeniu Nowa Gazownia: http://www.nowagazownia.pl/