Dobry trening

 Afrojax (prywatnie Michał Hoffmann) to jeden z najlepszych tekściarzy w naszym kraju. Nazywanie go poetą byłoby nadużyciem, nie da się natomiast zaprzeczyć, że pod względem przekazywania treści za pośrednictwem zwrotek i refrenów znajduje się w ścisłej czołówce autorów. Niezbywalną cechą jego twórczości jest (przesadny) ekshibicjonizm: Afrojax bowiem rapuje o rzeczach, o których inni boją się nawet pomyśleć. Jego teksty przepełnia samoponiżenie, często przekraczające granicę dobrego smaku. Artysta nie bez powodu dodaje człon „Legendarny” do swojego najczęściej używanego pseudonimu. Nie robi on tego tylko z racji nieprzerwanej od 1999 roku obecności na scenie muzycznej – jest po prostu postacią tak wyjątkową, tak niespotykaną, że często uznawaną za zbyt awangardową dla masowej publiczności. Może rzeczywiście coś w tym jest, bo poza intencjonalnym sabotowaniem własnej kariery Hoffmann momentami sprawia wrażenie zbyt pochłoniętego swoją sceniczną tożsamością, by zupełnie odrzucić wulgarność. Przesadna szczerość przekłada się czasem na słuchalność utworów, bo nie każdemu przypada do gustu przełamywanie poruszających, napakowanych znaczeniem wersów i celnych obserwacji odniesieniami do penetracji analnej. Brak oporów w warstwie tekstowej czyni jego rap mniej przyswajalnym, co odbija się na popularności Afrojaxa.

Mimo że sam rapował kiedyś: „nikt nie słucha tekstów”, to właśnie w tekstach leży wyjątkowość jego twórczości. Nie jest to typowy raper, lubujący się w podwójnych rymach i nawiązujący do „starego Nowego Jorku” – raczej ktoś na kształt kompozytora układającego ze słów powszechnie uważanych za obelżywe obraz inteligentna, który wciąż podnosi się po kolejnych ciosach od życia. Afrojax wymaga od swoich słuchaczy ogromnej odporności, kontestując rzeczywistość i wszelkie sposoby jej oswajania. Poczynając od pierwszych płyt Afro Kolektywu, Hoffmann przekraczał kolejne wewnętrzne opory. Dopełnieniem tego procesu stała się jego ostatnia solowa płyta, „Anarcho Porno Gran Turismo” sprzed dwóch lat, na której krytyka patriarchatu podana była w sosie z różnych płynów ciała. Sam album ośmieszał kruche podstawy równowagi społecznej i system wartości zorganizowany wokół modelu wygodnego, mieszczańskiego życia.

Niezależnie od pseudonimów, jakie przybiera na potrzeby kolejnych projektów, Hoffmann wciąż zdaje się zadawać to samo pytanie: jak daleko posuniesz się w zaspokojeniu swych podstawowych potrzeb, gdy właściwe klasie średniej wygody zostaną ci odebrane? Artysta wykorzystał okres lockdownu, by przezwyciężyć kryzys twórczy i napisać teksty na nową płytę. Projekt pod nazwą Gimnastyka Artystyczna to pierwszy, w którym Afrojax nie odpowiada za stronę muzyczną, w czym wyręcza go Ignacy Matuszewski, dotąd kojarzony z grupą Romantic Fellas, a na potrzeby albumu przyjmujący pseudonim Dicky Bushman. Muzycznie jest to album bardzo zbliżony do przyjemnych, odprężających nagrań „Romantyków”, jednak zamiast lekkich zaśpiewów zapełniają je pełne czarnego humoru wersy Syzyfa HGW, jak nazywa siebie na tej płycie Hoffmann.

Chociaż bity wydają się skrojone pod neo soul, a momentami wręcz uwodzą delikatnością, raper pozostaje wierny wcześniejszej stylistyce. Na „Gimnastyce Artystycznej” popełnił więc utwory tekstowo genialne, o których za chwilę, ale zdarzyły mu się też incelski „Deus est vagina” czy nijaki „Koszmar o Warszawie”. Na albumie akceptacja ściera się z prowokacją, wynikającą z niezgody na codzienność. W utworze „Syzyf HGW” Hoffmann dość czytelnie przedstawia, przeciwko czemu występuje:

Internet to memy, ruchanie, cytowanie swoich dzieci, poglądy i kotki
Real to zahamowani drobnomieszczanie i rozhisteryzowane dewotki
Życie to hart ducha człowieczego i fotografie jedynie ważnej chwili
Śmierć to robienie problemu z niczego i na zawsze zmarnowane szanse debili

Twórczość Afrojaxa jest próbą wyjścia poza ograniczenia wyżej wspomnianych czterech „sfer”; ujednolicenia doświadczenia tak, by w każdej z nich pozostawać wiernym sobie. Hipokryzja codzienności nie jest według artysty czymś pewnym, lecz dobrowolnie przyjętym dla własnego bezpieczeństwa psychicznego. Właśnie tę samozachowawczość piętnuje w utworze „Weekendowi nihiliści”, gdzie naigrywa się z ludzi zaprzeczających głoszonym przez siebie prawidłom. Według Hoffmanna u kresu większości rebelii czeka konformizm, a zaprzeczanie temu jest zwykłym cynizmem.