W artykule autor podejmuje problematykę mitu ideologicznego Ziem Odzyskanych, zarówno w kontekście historycznym, jak i trwałości tego konceptu kulturowego oswajania ziem poniemieckich we współczesnym dyskursie politycznym. Obecny kryzys migracyjny w Europie skłania do wnikliwego przyjrzenia się największym przemieszczeniom ludności w nowożytnych dziejach kontynentu, którymi były wojenne i tużpowojenne ucieczki, wysiedlenia i przesiedlenia w Europie Środkowo-Wschodniej, szczególnie związane z utratą przez Polskę terytoriów wschodnich i przyłączeniem ziem niemieckich. Kwestie te dopiero po przełomie 1989 roku mogły być rzetelnie przedstawiane i badane, bez ograniczeń cenzury, i choć proces ten trwa już ponad ćwierć wieku, to nadal jest to problematyka, której wielowymiarowe kulturowe znaczenie domaga się pełnego opisania – w związku z tym w artykule dokonano przeglądu najważniejszych ostatnich publikacji książkowych związanych z tym tematem.