W gąszczu uczuć

„Botanica” Katarzyny Klas, znanej jako KTH, to sensualna, zmysłowa opowieść. Jako komiks w dużej mierze niemy – czytelnicze oko szybko zorientuje się, że brak tu głosu: charakterystycznych dymków z dialogami czy ramek z informacjami od narratora – snuje opowieść za pomocą obrazu (i sekwencji obrazów), jego kompozycji (oraz kompozycji strony) i koloru. Autorka demonstruje tym samym cały wachlarz narracyjnych umiejętności – właściwie do portfolio brakuje tylko budowania dialogów. O jego potencjale świadczy fakt, że projekt komiksu zdobył Grand Prix 34. Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi w 2023 roku. Tym większa szkoda, że w ostatecznej wersji autorce zabrakło konsekwencji – potencjał był tu większy niż jest efekt końcowy.

Opowiadana historia jest z czytelniczego punktu nieskomplikowana – dziewczynie podoba się chłopak, a chłopakowi dziewczyna, ale żadne nie mówi o tym wprost. Momenty oczarowań, miłych i przyjemnych chwil przeplatają się więc z nieporozumieniami, przemilczeniami i wynikającym z nich zwątpieniem. Górę bierze niepewność. W końcu dochodzi do pierwszego konfliktu. Czy para będzie potrafiła porozumieć się i wrócić na wspólne miłosne tory?

Powyższe podsumowanie brzmi może jak opis marketingowy produkcji Hallmarku, ale w przypadku „Botaniki” cała siła tkwi nie w tym „co” jest opowiadane, a „jak”. Powiedziałam już, że dla narracji fundamentalną rolę odgrywają kolor i kompozycja – ale wspomnieć należy także o ich estetycznym powinowactwie. Autorka osadza komiks, po pierwsze, we własnym dorobku (wybierając motywy i elementy charakterystyczne dla swoich wcześniejszych prac), a po drugie, w estetycznej spuściźnie secesji. Styl o charakterystycznej florystycznej ornamentyce już wcześniej stanowił dla KTH źródło inspiracji.

„Botanica” to komiks ze wszech miar roślinny. Motyw kwiatów przenika opowieść na wielu płaszczyznach. Od płaszczyzny fabularnej: główna bohaterka jest z zawodu florystką, bohaterowie udają się wspólnie na targi kwiatów, wręczone sobie nawzajem nasiona stają się w pewnym momencie symbolem przyszłych możliwości; przez płaszczyznę estetyczno-formalną: przeplatające się na niemal każdej stronie wizerunki kwiatów, ornamentyka o miękkiej, giętkiej linii inspirowanej secesyjnymi motywami kwiatowymi; po płaszczyznę symboliczną: KTH wykorzystuje motyw kwiatów do ukazywania erotycznego napięcia poprzez dość wyraźne konotacje (kwiaty-waginy, kwiaty-penisy, kwiaty-piersi). Nie sposób pominąć w tym wyliczeniu brzmienie tytułu. Warto, dla podkreślenia konsekwencji w wykorzystaniu motywu, wspomnieć działania promocyjne: stoisko promujące komiks podczas Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi, podczas którego miała miejsce premiera komiksu, było bogato zdobione fioletowymi storczykami.

Kolor tych kwiatów był nieprzypadkowy. Autorka konsekwentnie trzyma się na kartach „Botaniki” charakterystycznej dla siebie gamy kolorystycznej z dominującym fioletem i komplementarnym różowym (te kolory, wraz z niebieskim, grały też główne skrzypce w publikacji, która przyniosła Katarzynie Klas rozpoznawalność w środowisku komiksowym, czyli „Pursuit” [2023], i była obecna również w „Gorzkich żalach”, zbierającej różne prace autorki [2024]). Skoro o poprzednich komiksach mowa, warto zauważyć, że KTH zdaje się wykorzystywać (recyklingować?) istniejące już projekty postaci – nie da się ukryć, że główna para bohaterów „Botaniki” przypomina w swoim physis bohaterów krótkiego komiksu „Ghosting”, wydanego oryginalnie w 4. tomie zina „Warchlaki”. Jego motywem przewodnim był komiks niemy – co znów kieruje nas do formalnej strony „Botaniki”. Te liczne nawiązania, kontynuacje i konsekwencje niczym bluszcz (nie mogłam sobie odmówić roślinnej metafory) oplatają „Botanicę”, podkreślając, że jest to komiks będący swego rodzaju ukoronowaniem dotychczasowych artystycznych działań autorki. Sięga po dobrze sobie znane techniki, motywy i rozwiązania i za ich pomocą tworzy swój – do tej pory – najbardziej ambitny komiks.

Wiele miejsca poświęciłam ornamentyce roślinnej i jej przełożeniu na inne elementy komiksu, ale podkreślić trzeba, że secesyjnych nawiązań jest znacznie więcej. Obok roślinnych motywów, ornamentyki czy giętkiej linii, stosowanej zarówno przy rysunku wewnątrz kadrów, jak i samych kształtów kadrów, KTH osadza dynamikę rysunku w wertykalności, sięgając często po pionowe, wąskie kadry, tworząc z nich strzeliste kompozycje. Jednocześnie jednak często układa kadry w symetryczne kompozycje albo też bawi się symetrią, projektując rozkładówki, w których zamiast lustrzanego odbicia otrzymujemy bardziej zniuansowane rozwiązania przypominające nieco relację ying-yang. W wyniku kombinacji tych wszystkich elementów otrzymujemy opowieść graficznie niezwykle sensualną, uwodzącą czytelnika. To znów świadomy gest autorki, bowiem „Botanica” w pewnym momencie z niewinnej opowieści o ukradkowych spojrzeniach i nieśmiałych uśmiechach zamienia się w dość odważny komiks erotyczny. Podniecenie dochodzi do głosu w sferze snów, gdy pragnienia bohaterów nie są niczym skrępowane – co kontrastuje z realnym światem, w którym wątpliwości bohaterów nie pozwalają dojść do głosu szczeremu uczuciu.