Artykuł przedstawia główne problemy badawcze wytwarzane przez współczesną „kulturę konspiracji” (pojęcie wprowadzone przez Petera Knighta). Refleksja zogniskowana jest wokół dwóch książek – antologii Struktura teorii spiskowych, zawierającej wybór najważniejszych XX-wiecznych akademickich ujęć problemu, wyselekcjonowanych i skomentowanych przez Franciszka Czecha, oraz autorskiej rozprawy Czecha „Spiskowe narracje i metanarracje”. Pierwsza część rozprawy to szeroki, porządkujący komentarz do teorii zaprezentowanych w antologii, natomiast druga prezentuje socjologiczną panoramę współczesnych polskich teorii spiskowych (z teorią zamachu smoleńskiego na czele). Socjolog zajmuje stanowisko zbliżone do rewizyjnych teorii spiskowych, odwołując się do interdyscyplinarnego zaplecza studiów kulturowych. Orientacja metodologiczna Czecha pociąga za sobą kilka ważnych decyzji, takich jak odrzucenie założenia, że teorie spiskowe są z zasady fałszywe czy szkodliwe oraz koncentracja uwagi raczej na schematach narracyjnych, niż bardziej tradycyjnej psychologii konspiracjonizmu, operującej pojęciami „stylu paranoicznego” czy „mentalności spiskowej”.