Przywrócić górkę!

Poznańskie Osiedle im. Mikołaja Kopernika przez niejednorodność zabudowy i odległość dzielącą od ścisłego centrum może wydawać się przestrzenią nieinteresującą. Powinno się jednak doceniać takie miejsc, nawet jeśli nie odbywają się tam masowe wydarzenia kulturalne. Wciąż są to przecież strefy zamieszkania ludzi, którzy tworzą własne, intrygujące historie. Barbara Prądzyńska, poproszona przez Generator Malta o przygotowanie mapy sentymentalnej Osiedla, została wrzucona na głęboką wodę:

Mimo że jestem poznanianką, urodzoną w Poznaniu, nie znałam osiedla Kopernika w ogóle, nie miałam wcześniej tu nic „do roboty”, więc musiałam poznać je właściwie od zera. A zatem praca nad mapą sentymentalną była przyjściem „w gości” do mieszkańców osiedla i próbą dowiedzenia się czegoś o nich i miejscu, w którym mieszkają.

 

^{Fot. Maciej Zakrzewski, www.foto-teatr.pl}

W spacerze śladem wspomnień mieszkańców uczestniczyły osoby z każdego pokolenia. Obok osób pamiętających czasy, gdy na osiedlu nie było bloków, tramwajów, tylko „pola, sady i błoto”, szli nieco młodsi i dzieci, uzupełniając historie swoimi doświadczeniami. Zwarta grupa podążała za artystką, która pełniła funkcję moderatora, co chwilę oddającego głos lokalnym patriotom.

Przeprowadziłam szereg rozmów z seniorami, mieszkańcami w wieku 30–40 lat – wychowanymi na osiedlu, dziećmi szkolnymi i przedszkolnymi oraz z dyrekcją spółdzielni mieszkaniowej, klubu osiedlowego „Kopernik”, Szkoły Podstawowej numer 7. Wymagało to sporo czasu i cierpliwości, jednak z każdą kolejną rozmową mapa osiedla rysowała się coraz ciekawiej, wątki splatały się, wyłaniały wspólne, ale i indywidualne przestrzenie. Było to jak odkopywanie częściowo zakopanego w czasie miasta.

 

^{Fot. Maciej Zakrzewski, www.foto-teatr.pl}

Na początku wędrówki usłyszeliśmy historię dotyczącą rzeźby przedstawiającej nałożone na siebie kule. Dzieci traktowały ją jako zjeżdżalnię. Podpatrzyła to jedna ze starszych dziewczynek, która w stałych godzinach pobierała opłaty od dzieci w wysokości 10 groszy, co odstraszało dzieci od zabawy. Wspomnienia z okresu dorastania dominowały wśród wspomnień mieszkańców. Gdy pewna staruszka wyraziła swoją zazdrość wobec młodszego pokolenia, które może wszystko kupić w (pewnym konkretnym) hipermarkecie, odezwały się zaskakujące głosy: „My też nie cieszymy się z tego sklepu. Zajmuje górkę, na której się wychowaliśmy”. Wspomnienia wesołych miasteczek, jazdy na sankach czy gry w kapsle zakończyły się żartobliwymi okrzykami: „Przywrócić górkę!”.

Wydaje mi się, że tworzenie mapy sentymentalnej według wspomnień i opowieści mieszkańców może być przywracaniem im ich miejsca i nadawaniem mu nowej tożsamości. Pomaga też wierzyć, że jako mieszkańcy – gospodarze – mamy wpływ na tworzoną w naszym najbliższym sąsiedztwie, przez nas samych, lokalną historię, której bohaterami stajemy się my sami i w której partycypujemy.

 

^{Fot. Maciej Zakrzewski, www.foto-teatr.pl}

Spacerujący mogli dowiedzieć się, że na osiedlu powstał pierwszy w Poznaniu zakład fotograficzny. Mogli usłyszeć historię o dawnym cmentarzu ewangelickim, którego teren po wojnie został oddany pod ogródki działkowe, a następnie w latach 70. pod bloki mieszkalne. Na potrzeby mapy sentymentalnej zostały spisane zasady gry w kapsle, dawniej nazywanej Wyścigiem Pokoju, co nawiązywało do największego wyścigu kolarskiego w Europie Wschodniej. Młodszym uczestnikom udało się zainicjować pokazowe starcie.

Osiedle Kopernika okazało się przyjazne, powoli odsłaniając się przed gośćmi jako afirmatywne i pełne codziennego potencjału. Teraz wydaje się, że jest ono rozpoznane, oswojone i zaprzyjaźnione, że czeka tu na nas niejedna historia przeznaczona już nie dla uszu obcego, a swojego..

Kolejne odkrywanie map sentymentalnych w ramach Generatora Malta odbędzie się 21 czerwca o godzinie 17:30. Miejscem startowym będzie plac po makiecie Rataj przy moście Królowej Jadwigi. Grupa artystek i animatorów odkryje przed uczestnikami tajemnice znikania i pojawiania się nowych elementów w przestrzeni Osiedla Piastowskiego. 23 czerwca przeniesiemy się na Jeżyce. Znana z działań w tym rejonie Poznania Agnieszka Chlebowska rozpocznie spacer o godzinie 17:00 przy ulicy Dąbrowskiego 12. Animatorka w towarzystwie mieszkańców odkryje, co mieści się pod hałasem remontu. Na wydarzenia obowiązują darmowe wejściówki do pobrania w Centrum Informacji Miejskiej (ul. Ratajczaka 44).

Czas Kultury poleca! Już dziś na Festiwalu Malta:

19:00 – „Organizm”, wernisaż – plac Wolności

19:30 – „Wieża Gargamela. Monumentalne kartonowe konstrukcje”, Olivier Grossetête – plac Wolności

20:00 – „Ludzie. Strefa wolnosłowna” – Scena Robocza

21:00 – Festiwalowa Aukcja – plac Wolności

21:30 – Czerwone Świnie, koncert – plac Wolności

23:00 – Silent Disco – plac Wolności

Przeczytaj także inne teksty o wydarzeniach odbywających się w ramach Generatora Malta.